39

2. RÓŻNORODNOŚĆ ŻYCIA NA ZIEMI

Porównanie przedstawicieli płazińców
Układ (część ciała)	Wirki	Przywry wnętrzniaki	Tasiemce	Skrzelowce
Wór powłokowo--mięśniowy	jednowarstwowy nabłonek i kilka warstw mięśni gładkich
	orzęsiony; występują rabdity	komórki nabłonka zlewają się w jedną warstwę - syncytium (teki nabłonek nazywany jest tegumentem); pokryty oskórkiem
Jama ciała	pierwotna jama ciała wypełniona parenchymą
Układ pokarmowy (brak otworu odbytowego)	najczęściej występuje, proste lub rozgałęzione	najczęściej jelito dwugałęziste	zredukowany	występuje
	(fazy: wstępne trawienie pozakomórkowe, fagocytoza)
Układ oddechowy	brak - wymiana gazowa przez powłoki ciała
		często oddychanie beztlenowe
Układ krążenia	brak
Układ wydalniczy	typu protonefrydialnego z komórkami płomykowymi
Układ nerwowy i narządy zmysłów	typu ortogonalnego (para zwojów głowowych i parzyste pnie nerwowe)
	narządy zmysłów: m.in. proste oczka, tzw. kubkowe, niektóre także statocy-sty	słabo rozwinięty; redukcja narządów zmysłów, np. oczu, brak statocyst; rozwinięte czucie chemiczne
Układ rozrodczy i rozmnażanie	hermafrodytyczne; zapłodnienie krzyżowe
	rozwój prosty	rozwój złożony (często z licznymi postaciami larwalnymi i żywicielami pośrednimi)
		uwaga: przywra krwi - rozdzielno-płciowa z dymorfizmem płciowym	zdolność do sa-mozapłodnienia	u Diplozoon dochodzi do zrastania się osobników

dojrzała poste: tasiemca w je)—-człowieka

Cykl iyciowy tasiemca nieuzbrojonego (A), bąblowcowego (B) i bruzdogłowca szerokiego (0

dojrzała postać tasiemca w jelitach człowieka

&

procerkoid w jamie ciała skc^ru?

Przystosowanie płazińców do pasożytnictwa

•    różne organy czepne - przyssawki, haczyki, bruzdy przyssawkowe na głowie - przymocowują do ścian narządów (np. jelita)

•    brak układu pokarmowego (tasiemce); składniki mleczka pokarmowego wchłaniane sq przez powłoki ciała

•    odporność oskórka na działanie enzymów trawiennych żywiciela

O wykorzystanie zdolności do przeprowadzania oddychania beztlenowego (glikoliza -główne źródło energii)

•    silnie spłaszczone, najczęściej członowane ciało

•    słabo rozwinięte mięśnie (ograniczony ruch)

•    brak ubarwienia ciała

•    zredukowane narządy zmysłów - u dorosłych brak oczu

•    obojnactwo; silnie rozbudowany układ rozrodczy gwarantujący olbrzymią płodność (jaja zawierają mało substancji zapasowej i dlatego występują larwy w ogromnych ilościach - miliony)

•    zdolność do samozapłodnienia

•    złożoność cyklu życiowego - występowanie larw kilku rodzajów, które rosną w organizmach żywicieli pośrednich, a niektóre rozmnażają się bezpłciowo

Niektóre płazińce i wywoływane przez nie choroby
Pasożyt	Choroba	Drogi zakażenia	Zapobieganie zakażeniom człowieka	Uwagi
Tasiemiec uzbrojony (larwa - wągier)	tenioza	mięso wieprzowe z wągrami	kontrola mięsa	człowiek - żywiciel ostateczny
Tasiemiec uzbrojony (jaja inwazyjne)	cysticerkoza	samozarażenie	higiena osobista	człowiek - żywiciel pośredni
Tasiemiep nieuzbrojony	tasiemczyca	mięso wołowe z wągrami	kontrola mięsa	człowiek - żywiciel ostateczny
Tasiemiec bąblowcowy	bąblowica	kontakty z psami	przestrzeganie higieny w kontaktach z psami	niebezpieczny, człowiek zaraża się nim bardzo rzadko
Tasiemiec kręćko-wy (mózgowiec)	kołowacizna (cenuroza)	spożycie pokarmu z jajami występującymi w psich odchodach	przestrzeganie higieny w kontaktach z psami	człowiek zaraża się nim bardzo rzadko; niebezpieczny (larwa - cenurus -to duży bąbel ze znaczną liczbą główek tasiemca, rozwijający się w mózgu lub siatkówce oka roślinożernych przeżuwaczy)
Bruzdogtowiec szeroki		zjedzenie plero-cerkoidu w mięsie ryby	obróbka cieplna ryb przeznaczonych do spożycia	czasem człowiek jest żywicielem ostatecznym
Motyl ica wątrobowa	fascjoloza	picie nieprzego-towanej wody		czasem człowiek jest żywicielem ostatecznym
Przywra krwi	schistosomato- za	aktywnie przez skórę; np. na polach ryżowych		rozdzielnopłciowa - dymorfizm płciowy; człowiek jest żywicielem ostatecznym
Motyliczka				pierwszy żywiciel - ślimak, drugi - mrówka; zarażenie człowieka teoretycznie możliwe, lecz mało prawdopodobne