53

Złoto III Rzeszy (9)

"V

r—• Przy okazji tego odkrycia ! warto zwrócić uwagę na dys-L ._i krecję akt Jak koledzy z dyrekcji przyjęli raport z podróży Ro-ssy'ego?

W protokołach z narad dyrekcji nie ma o tym ani słowa.

Jakie argumenty przytoczono za pomysłem Rossyego lub przeciw niemu?

Na ten lemat również milczą protokoły rady banku i komisji bankowej.

Jakie podjęto wreszcie decyzje i jak do nich doszło?

Znowu żadnej wskazówki, żadnej notatki, żadnej zgłoski. Co się zdarzyło? Jakie odpowiedzi się nasuwają?

Z ideą Rossy ego wiąże się kilka zagadek.

Możliwe, Ze spotkała się z uznaniem, ale od samego początku i na zawsze pominięto ją w raportach oraz aktach bankowych.

Nie byłoby to takie niezwykłe Regułą było. że jeśli chodzi o dokumenty pi_: semne. to ograniczano się do niezbędnego minimum. Mogłoby to wyjaśnić, dlaczego nie ma dziś niczego, czego można byłoby się trzymać, aby wyrobić sobie zdanie o procesie kształtowania opinii w najściślejszym kręgu trzech mężczyzn - prezesa i jego dwóch kolegów z dyrekcji - którzy w osobliwej samotności podejmowali swoje decyzje.

Od nich zależało przecież to. co z ich

\

sza część drugiej    światowej Z

pewnością nie iest tez żadnym dziełem przypadku to, ze również wtadze polityczne przez całe lala niczego innego nie przypuszczały lub me spodziewały się po Banku Narodowym dopóki za granicą, po stronie alianckiei, me podnosiły się Żadne głosy krytyczne.

Tak minęły trzy lata, w ciągu których Hitler zdobył nieograniczoną władzę nad większą częścią kontynentu europejskiego i postawił stopę nawet w A-fryce, podczas gdy w odniesieniu do Szwajcarii, tego centrum handlu złotem, do lata 1942 r. nie wydarzyło się nic i nikt niczego nie podjął. Ale później padały tylko niezobowiązujące słowa rozgłośni angielskich uważających, że mają podstawy do twierdzenia, iż odbywa się ożywiony handel „bezprawnie przywłaszczonym złotem". Tymczasem nych dokumentach Banku Narodowego iest mowa o szwajcarskiej polityce w odniesieniu do złota, to chodzi prawie wyłącznie o sprawy walutowe i koniunkturalne. Rzadko rozważa się konsekwencje w zakresie polityki zagranicznej. Nic wiec dziwnego, Ze kartony akt w Szwajcarskim Archiwum Federalnym i archiwum Banku Narodowego jeszcze do początku 1943 r. me zawierają żadnej godnej uwagi korespondencji, która wspominałaby w ogóle o problemach przypominających odległe grzmoty zapowiadające zbliżającą się burzę.

Miało się to zmienić.

Interesy

Epidemiczna gorączka złota, która rozpowszechniała się ponad wszystkimi

I^Pćze większe rozmiary. Zaznaczył, że w mniejszym stopniu chodziło tu o transakcje prywatne, a raczej przede wszystkim o ciche transakcje obcych służb dyplomatycznych.

„Przede wszystkim poselstwa szwedzkie, tureckie, hiszpańskie i włoskie w Bukareszcie", czytamy, „prawie co miesiąc wysyłaią jednego ze swoich dyplomatów do Szwajcarii, by za każdym razem sprowadził stamtąd złoto wartości do 100 000 i więcej franków. Obecnie w tym celu przebywają w Szwajcarii na przykład poseł włoski w Rumunii, pan Renato Bova Scoppa oraz turecki attache wojskowy".

Zakupione w • Szwajcarii całkowicie legalnie złoto, stwierdza się dalej w raporcie, zadeklarowane z reguły jako bagaż dyplomatyczny, kurierzy włoscy, niemieccy i fińscy transportowali potem podobno do ostatecznego miejsca przeznaczenia. Chodziło przy tym o miliony.

W ten sposób małymi, bezustannymi pociągnięciami zebrano przypuszczalnie małą część złota którą pierwotnie , Bank Rzeszy sprzedał Szwajcarii, i wykorzystano w ciemnych celach. Centrum tych operacji stanowiła również Szwajcaria

Kwitły ponadto inne, niemożliwe do : skontrolowania transakcje ze złotem,

I które przyniosły znaczne zyski. Znany stał się na przykład zorganizowany przemyt monet złotych do Włoch, gdzie nabyte w Szwajcarii monety sprzedawano za liry po wysokich cenach czar-norynkowych. a następnie pieniądze włoskie znowu przemycano do Szwajcarii. Tam wymieniano je na franki szwajcarskie, uzyskując fundusze na kolejne zakupy złotych monet. Przemycane do Włoch złote monety częściowo wykorzystywano również na zakup przemycanych do Szwajcarii i cieszących się tu popytem towarów, takich jak jeowab włoski lub ryż

Nie mniej intratne miały być rzekomo interesy, które można było robić na szwajcarskim rynku dewizowym. Umożliwiało je nienasycone zapotrzebowanie Niemiec na walutę portugalską (na o-ptacanie importu wolframu). Przy wymianie dolarów obowiązywało w Szwajcarii 40-procentowe dyskonto, natomiast, w Portugalii można było je sprze-j dawać przy dyskoncie wynoszącym tyl-i ko 32 procent. Ponieważ przy tej wy-j mianie otrzymywano escudo. za które j strona niemiecka oferowała wysokie ; ceny, interes ten był szczególnie pocią-I gający.

I Doszło do teoo, że władze szwajcar- ,•