6 7

Prawidłowe funkcjonowanie rodziny zmniejsza do minimum powstawanie trudności wychowaw-czyęfiT^eśli się nawet pojawią, stosunkowo łatwo można sobie z nimi poradzić. Dlatego też zanim przejdziemy do analizowania zakłóceń w wychowaniu dziecka, spojrzymy na (warunki decydujące o wychowawczym sukcesie.

PODSTAWOWE FUNKCJE RODZINY

Kiedy mówimy o funkcjach, mamy na uwadze nie tylko zadania, jakie przyjmuje na siebie rodzina, ale i skutki wywoływane przez działania i zachowania jej członków, bez względu na to, czy były zamierzone (tak, jak zadania), czy też nie zamierzone i nie uświadamiane¹. Przykładem zadania może być kontrola wywiązywania się dziecka z obowiązków szkolnych, funkcji zaś - nie uświadomione na przykład oddziaływanie ojca na stosunek syna do matki i do innych osób.

Rodzina spełnia w społeczeństwie dwie podstawowe funkcje: utrzymuje ciągłość biologiczną oraz przekazuje młodemu pokoleniu dziedzictwo kulturowe. Omówimy pokrótce najważniejsze zadania, które rodzina wypełnia wobec własnych członków. Najwięcej uwagi poświęcimy^ądanipm- -¹ wychpwaweżyoa^

Funkcja prokreacyjna zapewnia biologiczną reprodukcję społeczeństwa^ Narody o małym przyroście naturalnym ulegają starzeniu się, co jest zjawiskiem niekorzystnym. Nadmierny przyrost jest także kłopotliwy, wywołuje trudności, zwłaszcza w zakresie wyżywienia ludności. MałżeńA stwa bezdzietne nie wypełniają swojej podstawowej roli, nie spełniają oczekiwań społecznych. Ograniczanie potomstwa do jednego dziecka również nie zapewnia reprodukcji biologicznej. Dopiero, jak twierdzi wielu demografów, zapewnia ją rodzina z trojgiem dzieci.

Posiadanie jednego dziecka stwarza nie zawsze korzystną sytuację dla niego. Dorośli nadmiernie koncentrują się na jedynaku, zaspokajają w nadmiarze nie tylko jego rzeczywiste potrzeby, ale także wszelkie zachcianki i kaprysy. Nie ma on możliwości zdobywania doświadczeń z zakresu współżycia z innymi dziećmi (z rodzeństwem), grożą mu nastawienia egoistyczne bardziej niż w rodzinach przynajmniej z dwojgiem dzieci.

W rodzinie są zaspokajane w sposób unormowany i usankcjonowany społecznie potrzeby seksualne oraz emocjonalne małżonków. Wpływa to na zdrowie psychiczne jednostek, broni przed poczu-

7

1

J. Szczepański: Elementarne pojęcia socjologii. Warszawa 1963, s. 149.