68

68

przykład, jeśli stwierdzimy, iż jedną z funkcji opieki jest stymulowanie rozwoju — nie brzmi to pejoratywnie. Nie oznacza to jednak, że opieka zawsze i w różnym, pożądanym stopniu pobudza rozwój jej przedmiotu. Może przecież być i nierzadko jest taka, że nie tylko nie powoduje ona rozwoju, ale go wręcz hamuje. Tak więc funkcja ta wskazuje, że w wyodrębnianym zakresie opieka powoduje jakieś, a nie jednoznacznie te same w skali wartości skutki. Dopiero odpowiednia diagnoza danego układu opiekuńczego pozwoli na takie jednoznaczne ustalenia. Wynika stąd, że funkcje opieki można — i jak sądzę należy — rozpatrywać jako continuum skutków, od najbardziej korzystnych, poprzez obojętne i ambiwalentne, aż do zdecydowanie negatywnych.

Można też świadomie zajmować się jedynie pozytywną częścią tego continuum, jako „funkcjami założonymi”, mimo że rzeczywistość łączy w sobie często skutki pożądane i niepożądane.

Opierając się na sformułowanym pojęciu opieki i wykazanych jej związkach z wychowaniem, opisanych w literaturze mechanizmach socjalizacji i „wchodzenia” w role społeczne oraz na dostrzegalnych w rzeczywistości wielorakich następstwach działalności opiekuńczej, można wyodrębnić pięć jego głównych funkcji wobec podopiecznych:

1)    homeostatyczna — ciągłe doprowadzanie do osiągania optymalnego stanu zaspokojenia wielorakich potrzeb,

2)    egzystencjalna — w rezultacie spełniania się funkcji pierwszej dochodzi do zachowania życia i zdrowia z ich określonymi jakościami, wielostronnego rozwoju, określonego poziomu normalności funkcjonowania oraz umożliwiania wychowania,

3)    regulacyjna — rozbudzanie i regulowanie potrzeb oraz granic, norm i sposobów ich zaspokajania,

4)    usamodzielniającą — doprowadzenie do względnie pełnej samodzielności i niezależności życiowej,

5)    socjalizacyjna — uspołecznianie i ukulturalnienie potrzeb oraz ich zaspokajanie.

A oto krótka charakterystyka tych funkcji według przyjętej kolejności, z zastrzeżeniem, że w swej całości spełniają się przede wszystkim w rozwojowym procesie opiekuńczym, a w tym głównie w opiece nad dziećmi i młodzieżą.

9.2. Funkcja homeostatyczna

Funkcja homeostatyczna opieki to jej najbardziej pierwotne, fundamentalne, a równocześnie kreatywne następstwa, dokonujące się w osobie podopiecznego. Oznacza to, że wielorakie czynności opiekuna podejmowane dla zaspokajania ponadpodmiotowych potrzeb podopiecznego doprowadzają w sposób ciągły do