Bilinkiewicz5

Psychiatria środowiskowa — mieszkania chronione 485

*1 opiekę ogołnoinedyczną i psychiatryczną;

⁷¹ ‘"ł^{Stfvlc 4,łj} rodzin i członków społeczności, wśród których żyją chorzy p»> ehicznic;    ^J

*»    c/łonków społeczności do współpracy z chorymi;

*•» ochrooę praw pacjentów;

10» indywidualne prowadzenie ko/dego pacjenta przez wyznaczonegoopiduu i ciągłość opieki.

\f««del ten me narzuca zasad organizacji systemu oparcia — zachęca jedynie do wykorzystaniu lokalnych zasobów i placówek, wykorzystania wszystkich możliwości do rozwijania różnorodnych umiejętności chorego oraz do czynnego udziału chorego w ustalaniu celów i planu terapii. Należy dążyć do zwiększenia odpowiedzialności pacjentów, tworzenia grup samopomocy i udzielania pomocy innym osobom.

Według definicji Narodowego Instytutu Zdrowia Psychicznego, środowiskowy system oparcia społecznego jest przeznaczony dla osób dorosłych z poważnymi i przewlekłymi zaburzeniami psychicznymi lub emocjonalnymi, powodującym] znacznego słupnia upośledzenie funkcjonowania (w takich podstawkowych wymiarach życia, jak stosunki międzyludzkie, warunki zamieszkania lub zatrudniam i. dla których opieka całodobowa (w szpitalu psychiatrycznym lub domu pomocy społecznej) nie jest konieczna lub jest nieodpowiednia.

Aczkolwiek system oparcia społecznego powstał po to. aby rozwiązać problemy chorych przewlekle hospitalizowanych, to bywa również przydatny dla pacjentów .j drzwi obrotowych", nie utrzymujących się dłużej w środowisku, a nawet dla mc przystosowanych społecznie młodych pacjentów po pierwszej, krótkotrwałej hospitalizacji.

Główne problemy, których rozwiązanie u wielu chorych warunkuje utrzymanie się w środowisku, to brak mieszkania lub nieumiejętność wywiązywania się z zada■ domownika, brak pracy zarobkowej, kontaktów społecznych i akceptacji środowiska.

Zespoły leczenia środowiskowego (mobil communily team) udzielają pomocy pacjentowi i jego najbliższemu otoczeniu w domu chorego (świadczenia k obejmują głównie, tzwr. hospitalizację domową).

Kluby byłych pacjentów stanowią organizacje samopomocowe z niewielką lub całkowicie bez pomocy personelu medycznego. Pierwszy „klubo-dom” zor-gani/owali dawni pacjenci szpitali psychiatrycznych w 1948 r. w Nowym Jorku. Ich stowarzyszenie . Nic jesteśmy sami" uzyskało poparcie i fundusze, dzięki którym mogli zakupu ..Fountain Mouse" i zorganizować lam wzorcową placówką rehabilitacyjną opartą na 4 podstawowych założeniach:

-    większość poważnie zaburzonych pacjentów psychiatrycznych jest potencjał* we zdnlna do produktywnej aktywności;

-    praca, a zwłaszcza dążenia do osiągnięcia zadowalającego zatrudnieniu, jest ważnym elementem napędowym i rei ntrgrującym w życiu każdego człowieka. dlatego tc/ musi być podstawową częścią działalności takiego donw.

-    każdy człowiek musi mieć możliwość kontaktów społecznych, dlatego W klub musi dostarczać możliwości kontaktów interpersonalnych, odpoczynku i oparcia społecznego;

-    klub musi dbać o warunki, w jakich chory mieszka — zarówno rai *^,UI' warunków bytowych, jak i włączenia go do środowiska społecznego

Po to. aby poważnie niesprawny społecznic chory mógł uzyskać bądź odzyskać umiejętności niezbędne do życia produktywnego i społecznic zadowalającego zawodowo, należy stworzyć środowisko dające mu lo oparcie. Środowisko to musi spełniać wiele warunków. Po pierwsze, Fountain Mouse jest klubem, wobec lego wszystkie osoby do niego należące, tak jak w innych klubach, nazywają się członkami. Jest to jedna z fundamentalnych zasad klubo-domów . Klub jest otwarty codziennie, również w dni wolne od pracy. Program jego działalności dzieli %ię na następujące główne części: dzienny program przedzawudowy na terenie klubu, zatrudnienie członków klubu w instytucjach poza klubem, działalność społeczno-•rekreacyjna, odnajdywanie członków nic zgłaszających się. szkolenie personelu psychiatrycznego z innych ośrodków rozwijających kluby oraz program zakwaterowania.

Tak zwany program przedzawudowy obejmuje; żywienie (kuchnia, stołówka, bar przekąskowy), prace biurowe (obsługa centrali telefonicznej, wydawanie codziennej ga/cty i miesięczników, administracja itp.i. prowadzenie gospodarstwa rolnego, prowadzenie sklepu.

Dla bardzo widu chorych jest to wstęp do podjęcia płatnej pracy poza klubem. Celowi temu służy Iz w. program przejściowego zatrudnienia. Klub zawarł z licznymi instytucjami umowy zapewniające pewną liczbę stanowisk pracy dla osób ciężko chorych psychicznie. Prace tc zazwyczaj wymagają niewielkich kwalifikacji (np. goniec, kelnerka, robotnik niewykwalifikowany), ule częstych kontaktów z innymi współpracownikami. Zatrudnienie takie jest określone mianem „przejściowego’*, ponieważ chory w danej instytucji pracuje zazwyczaj od 4 do 6 miesięcy, a następnie przechodzi do kolejnych instytucji- Wiele osób w ten sposób dochodzi do stałej pracy.

Działalność społeczno-rekreacyjna jest w klubie prowadzona popołudniami i wieczorami. Opiera się to na założeniu, że w społeczności pacjentów powinny obowiązywać takie same zasady organizacji czasu, jak i w całym społeczeństwie.

Klub szuka również mieszkań dla swoich członków. Obecnie uważa się. że najkorzystniejszą formą zakwaterowania są mieszkania dU 2-3 członków, współmieszkańcy mogą się bowiem wzajemnie w spierać. Niektóre osoby umieszcza się w rodzinach zastępczych luh domach przejściowych.

Fountain Mouse stał się tez ośrodkiem szkoleniowym - podoboc kluby powstały w większości stanów Ameryki Północnej i w kilkunastu krajach świata W Polsce większość nielicznych klubów działa we współpracy i placówkami lecznictwa psychiatrycznego i ogranicza swoja działalność do zajęć rekreacyjnych i niektórych elementów oparcia środowiskowego.

Mieszkanie chronione (shcltcrcd housing) to rożne formy okresowego luh stałego pobytu niewielkich grup chorych w przeznaczonych do lego celu zwykłych mieszkaniach, z dużym zakresem samodzielności i pod ograniczonym nadzorem personelu. Dla c/łonków grupy maewkame chronione jest odpowiednikiem własnego domu. a grupa — rod/my. Tę domową atmosferę podkreślać powinno urządzenie wnętrz, organizacja każdego dnia i podział codziennych obowiązków Warunki takie sprzyjają uczeniu się praw Kiłowych zachowań, uarnd/ictanki, poczucia odpowiedzialności i wywiązywania się ar twych zadań w trakcie realnych domowych sytuacji.

Zadania le obejmują m m dbahOć o higienę cnabmą. odorz, porządek i estetykę mieszkaniu. umiejętne pajwdMunaar pwnśądsnn. pracę urobkową łab