bordwell63

Co UtffM MMNCU*?

249

nas do półrhliknU Melanie. Tu /mianie uległa zarówm» przestrzeń (Melanie została wyodrębniona / kadru, jej postać jest powiększona), jak i konfiguracja graficzna (układ kształtów i kolorów jest inny nil w pierwszym ujęciu); ciągłość czasowa natomiast została zachowana.

Kolejne cięcie pokazuje nam to. co widzi Melanie (przenosi nas tam w mgnieniu oka). Ujęcie stacji benzynowej (6.7) przedstawia całkowicie inną przestrzeli niż dotychczas. kolejną cząstkę czasu i odmienną konfigurację graficzną. Następne cięcie przenosi nas z powrotem do Melanie (6.8) i znowu zostajemy natychmiast przeniesieni w inną przestrzeli, kolejny kawałek cmiii i nową konfigurację graficzną. W ten *no«4» cztery ujęcia zostały ze sobą połączone za pomocą trzech cięć.

Hitchcock mógł przedstawić tę scenę bez użycia montażu - jak to zrobił w podobnej sytuacji Jean Renoir (5.168-5.170). Wyobraźmy sobie ruch kamery, która najpierw pniuzujr saonomę czterech osób, robi najazd w prawo w stronę Melanii, w momencie, kiedy kobieta się odwraca, poczym panoramuje w prawo do okna. by pokazać pikującą w dół mewę, a następnie, panoramując w lewo. wraca, by pokazać reakcję grupy na to wydarzenie. Wszystkie te ruchy kamery mogły zostać wykonane w jednym ujęciu. Jednak ruch kamery, jakkolwiek nie byłby szybki, nie oddałby wyraźnych i nagłych zmian, jakie można uzyskać za pomocą cięcia. A teraz wyobraźmy sobie kompozycję przestrzeni w głąb. podobną do tej. którą stosował Orson Welles (5.39). Mitch znajdowałby się na pierwszym planie. Melanie i okno na planie drugim, a atak mewy w oddali. I znowu - cała scena mogłaby /ustać pokazana w jednym ujęciu, jednak nie uzyskalibyśmy w ten sposób nagłej zmiany czasu, przestrzeni i graficznej konfiguracji. Także ruch postaci w kadrze nic wywołałby przeskoków w czasie, przestrzeni i kompozycji podobnych do tych. których dostarcza montaż.

Co prawda wiele współczesnych filmów powstaje przy użyciu kilku równolegle pracujących kamer, jednak na przestrzeni całej historii lana więkarość sekwencji nakręcono za pomocą jednej tylko kamery. Przykładowo, ujęcia składające się na omawianą scenę z Putków zrealizowano w różnym czasie i miejscach - jedno z nich powstało na zewnątrz (ujęcie 3). pozostałe nakręcono w hali przystosowanej do zdjęć dźwiękowych (a każde prawdopodobnie innego dnia), ‘li* pokazuje, że montażysta często musi połączyć ze sobą duże i zróżnicowane partie filmowego materiału. By ułatwić to zadanie, większość twórców planuje fa/ą montażu już podczas przygotowań do filmu i w fazie zdjęć. Poszczególne ujęcia są filmowane na podstawie wcześniejszych założeń dotyczących ich ewentualnego łączenia. W produkcji filmów fabularnych w cym celu wykorzystywane są scenariusze i cmryłmardy. podczas gdy dokumentaliści, pozbawieni takich pomocy, ustanawiają się w trakcie zdjęć nad tym. w jaki sposób zmontować powstający materiał.

.Atew/fc*bw m itfjpfS tnan&iu

mokmuamocrtćkkapf^^⁰¹"

tswn

Kb w,v

1*0? XK

i+KTÓ#

uBZuąg

tGrrfoafaf

mmctIbm

6.4