Capture014

2umnm** stanowiła pojęcie centralne w HNuii dobom naturalnego, punie*.,, \ moi mc dokonywałoby sic ewolucja. Mówiąc słowami Darwina

samjihwłt/h

,«l>»i.tu.ilmmi nUiucami i i Te imty*Mkulnr fAMce nui, wtrinfe .lin ru. M)«Kkwr #n.

«i>7. jak UrUemM pwW) h>ś »i*hinc. m <m c/«su» J/.rU/a /nr i ÓOManrą« nuirtułu fiaturatncgw. kUVy nn»M tu nic dmltf i giottuldzk' je ( . > tC)l wg w>J |*>l 1935).

Sprawę tę ujmuje znacznie klarowniej artykuł redakcyjny /amics/c/..n, picfw.s/ym numerze czasopisma „Biometrika” z 1901 r.. napisany prawdop^lehi,,. przez Karla Pcarsona:

Punktem wyjeda nswii ewolucji Darwina jest. *i<lc rrcct biorąc. wyttfl*»wanic rtttnic mię.),., Widustoyuu przcdłuwkidemi rwy bądź gatunku, och róZnic. kiórc morfologowie w więkw..,, | ».-mc laniedbują henroym warunkiem koniecznym, który niuo zo*Uć spełniony, aby jak.k, pnxes selekcji naturalnej mógł uc rozpocząć w obrębie rasy lub gatunku, jest tttntcmc Kumc n,.    |

ich prresJsuwiciclaiiu. pierwszym Lii krokiem w dociekaniach nad możliwym wpływem ptiKc-. lekcji na jakakolwiek cechę rasy musi b>C ocena c«sto<ci występowania jednostek wykazu . jakikolwiek dany poziom nienormalności w zakresie tej cechy Obiektem, którego dociekanie ia musi dotyczyć. ń>c jest jednostki lecz rasa albo statystycznie reprezentatywna próba rasy. iczult..: musi mieś postaś twierdzenia ujętego liczbowo, pokazującego czeMosś w/ględn.i występówanu r. .-nych rodzajów jednostek tworzących rasę.

Darwin nic wniósł żadnego bezpośredniego wkładu w rozwój metod \tat>si> cznych Niektóre jego koncepcje budzą poważne zastrzeżenia. Stworzył on jednak kontekst teoretyczny, oparty na obserwacji i doniesieniach z badań, który sprawi! zc badanie zmienności stało sic sprawą ważną Potrzebował on niejako tozw. metod statystycznych do swoich ścisłych badań

Uczeń Darwina. Galion, rozumiał w pełni pojęcie zmienności. To on po ta/ pierwszy zastosował tzw. „krzywą normalną" albo ,.rozkład normalny” w badania, psychologicznych i wniósł ważny wkład w rozwój metod korelacyjnych Galion miał wielki wpływ na Karb Pearsona. swego ucznia i biografa. Pearson wid/ial swoją role w procesie budowania matematycznych podstaw teorii ewolucji, w rzeczywistości zaś stworzył matematyczne podstawy statystyki. W latach 1894-1 wio opublikował on 19 artykułów i monografii na lematy statystyczne, wśród których były prace o podstawowym, zasadniczym znaczeniu. Wszystkie te pisma zatytułowane były Coniribuiions to the Mathematical Theory of Ewlution.

Mimo różnorodnych wpływów, jakim podlegała statystyka, jest ona w ogromnym stopniu bezpośrednim wytworem rewolucji biologicznej XIX w., w której miał swój udział Darwin. Centralnym pojęciem teorii ewolucji, które zadecydowało o kierunku dalszego rozwoju nauki, było pojęcie zmienności Od Pearsona rozwój metod siaty.stycznych pozostawał w ścisłym związku z próbami znalezienia rozwiązań różnorodnych problemów biologicznych Ronald A. Fisher. który rozwinął ana-lizę wariancji i przyczynił się do postępu wielu innych dziedzin statystyki w latach 1920-1960. poświęcił swoje życie przede wszystkinTstaty.stycznym zagadnieniom badan eksperymentalnych w naukach biologicznych ora/ matematycznym podstawom genetyki.

Metody statystyczne, częstokroć opracowane z myślą o konkretnym zastosowaniu. stały się obecnie podstawowym elementem programu kształcenia studentów

administracji i zarządzania pr/cdsi«btor*twuim. Równic/ rynek kapitałowy r.,t dżungli* /.imicwfc.tn.i przez licznych obywateli posługujących uc smynyką do op. 'U '"<>'^ch aOimnń P«cwlych , teraźniejszych. a tak/e wyknr/ysiujątych _H P" podejmowaniu wysiłków. c/ęstn daremnych. małych na celu pr/ew„l/enur .we jQgO Zachowaniu w przyszłości i    ,u analiz* tcchn*zna, Woaowww na rynka

kapitałowym, jesi rozwiniętym zastosowaniem metod statystycznych

1.5. Próby i ich pobieranie

Z uwagi na du/c rozmiary wielu populacji może być rzeczą bud/ to niepraktyczną, bud/ niemożliwą, by badać/ sporządzał statystyki / uwzględnieniem w ./y ukicb elementów populacji. Jeżeli na przykład interesuje nas badanie postaw dorosłych Kanadyjczyków wobec imigrantów, /byt kosztowne i angażujące czasowo byłnbs dokonanie pomiaru postaw wszystkich dorosłych Kanadyjczyków i spor/.#dzenie statystyk opartych na badaniu całej populacji Jeżeli populacja jest nieogranic/rme wielka, to sporządzenie statystyk opartych na całej populacji jest ipto facio rzec/a niemożlisvą. W takiej sytuacji badacz pobiera tzw. próbę Próba jest to dowolna podgrupa bądź podzespół, wybrany z populacji za pomocą odpowiedniej metody Metoda doboru próby ma przy tym ogromne znaczenie W dalszych rozdziałach tej książki zostaną omówione rozmaite metody pobierania prób Po pobraniu prób*, badacz, opisuje jej właściwości, posługując się stosownymi metodami statystycznymi. Następnie przystępuje do formułowania twierdzeń o właściwościach populacji na podstawie zdobytej wiedzy o właściwościach próby, czyli innymi słowy do uogólnienia wniosków wyciągniętych na podstawie badania próby na populację Wracając do ostatniego przykładu, wyobraźmy sobie, że badacz pobiera na przykład próbę 1000 dorosłych Kanadyjczyków, nadawszy uprzednio terminów: dorosły ścisłe znaczenie, dokonuje pomiaru ich postaw wobec imigrantów z zastosowaniem odpowiednich technik pomfiru i oblicza odpowiednie statystyki. Wówczas. na podstawie informacji uzyskanych z badania 1000 dorosłych Kanadyjczyków. można stawiać pytania o postawy wszystkich dorosłych Kanadyjczyków

Myślenie naukowe opiera się tu na fakcie, że na podstawie znajomości właściwości prób można wyciągać wnioski o właściwościach populacji Wnioski takie mogą oczywiście zawierać błędy. Wielkość błędu, jakim obciążone jest wnioskowanie. da się jednak w większości przypadków oszacować za pomocą odpowiednich procedur. Tam. gdzie nie da się w żaden sposób oszacować błędu, uogólnienia wniosków wyciągniętych z. danych z próby na populację są bezwartościowe

Informacje o właściwościach prób. bez uogólniania na populację >ome w sobie nic są interesujące. Przypuśćmy, ze badacza interesują efekty stosowania dwóch rodzajów psychoterapii w leczeniu pacjentów z określonymi zaburzeniami psychicznymi Pobiera on dwie próby pacjentów, w jednej próbie stosuje jeden rodzaj leczenia, a w drugiej drugi rodzaj leczenia i zbiera dane o liczbie pacjentów wyleczonych w obu próbach. Oczywiście w tym przypadku badacza interesuje stwierdzenie, c/y jeden rodzaj leczenia jest lepszy bądź gorszy niż drugi w odniesieniu do całej

27