CCF20090212026

EWOLUCJA KULTUROWA CZŁOWIEKA

Wobec powyższych dowodów możemy więc powiedzieć, że szympansy z pewnością tworzą i podtrzymują szeroko rozumiane tradycje kulturowe, które oparte są jednak na innych procesach społecznego poznawania i uczenia się niż tradycje kulturowe u ludzi. W niektórych przypadkach różnice między tymi procesami nie muszą prowadzić do znaczących różnic organizacji społecznej, przekazywania informacji czy poznania, niekiedy zaś owe różnice są wyraźne, co przejawia się w procesach ewolucji kulturowej, tzn. procesach, dzięki którym tradycja kulturowa akumu-luje zmiany powstałe w różnym czasie.

KUMULATYWNA EWOLUCJA KULTUROWA I EFEKT ZAPADKI

Niektóre tradycje kulturowe polegają na gromadzeniu modyfikacji poczynionych przez poszczególne jednostki w różnych okresach historycznych, przez co stają się stopniowo coraz bardziej złożone i przejmują coraz większy zakres funkcji przystosowawczych. Takie procesy nazwać można kumulatywną ewolucją kulturową czy efektem zapadki (zob. rys. 3). Przyjrzyjmy się jednemu z przykładów: przedmioty pełniące funkcje młotka zmieniały się w toku historii człowieka. Dowodem na to są znaleziska archeologiczne - rozmaite „młotkopodobne” narzędzia, których funkcjonalność poprawiała się w miarę ich stopniowej modyfikacji, wynikającej z pojawiających się trudności -od prostych kamieni poprzez narzędzia zrobione z kamienia przywiązanego do patyka, po rozmaite typy współczesnych młotków metalowych czy nawet młotów pneumatycznych (niektóre łączące funkcje młotka z innymi funkcjami, takimi jak wyjmowanie gwoździ; Basalla, 1988). Mimo że w przypadku rytuałów i konwencji społecznych nie mamy tak dokładnych danych w postaci przedmiotów materiał-nych, jest bardzo prawdopodobne, że na przykład język lub rytuały religijne także stawały się coraz bardziej złożone w miarę upływu czasu, gdyż ulegały stopniowej modyfi-

Pokolenie 1

Pokolenie 2

Pokolenie 3

Wytwór

dzieło indywidualne lub kolektywne ( Modyfikacja 1    )

dzieło indywidualne lub kolektywne

Wytwór zmodyfikowany

ę Modyfikacja 2 J

Uczenie się kulturowe u dzieci

Pokolenie 4

Wytwór

zmodyfikowany

Rysunek 3. Uproszczony obraz efektu zapadki, dzięki któremu wytwór kulturowy może akumulować modyfikacje.

55