CCF20110228000 (11)

Fa r m a kotera p rtf

wymagają one dokładnego oczyszczenia i sterylizacji, by nie doszło do zakażenia u pacjenta. Plazma niskotemperaturowa umożliwia zniszczenie spor bakteryjnych, inaktywację wirusów np. hepatitis B i prionów. Z tego powodu wykorzystuje się tq metodę do sterylizacji narzędzi chirurgicznych i dentystycznych.

Podstawowe mechanizmy sterylizacji plazmowej:

•    zniszczenie materiału genetycznego bakterii na skutek napromieniowania UV; warunkiem inaktywacji jest wytworzenie takiej ilości pęknięć w łańcuchu DNA, by mechanizmy reperacji DNA nie były w stanie ich naprawić,

•    erozja mikroorganizmu przez wewnętrzną fotodesorpcję. Indukowana fotonami UV desorpcja polega na zrywaniu wiązań w cząsteczkach budujących komórkę przez promienie UV. Powoduje to rozkład komórki na małe, lotne cząsteczki, takie jak CO i CH ,

•    erozja mikroorganizmu przez wytrawianie. Wolne rodniki takie jak O²’, 0₃, czy wzbudzone jak 0₂ w stanie singletowym utleniają komórkę. Przebieg reakcji jest podobny do procesu spalania. Powstają CO_? i H₂0. Proces wytrawiania wzmagają fotony UV, które powodują desorpcję rodników i cząsteczek w przejściowym i końcowym etapie oksydacji.

Sterylizacja plazmowa zcchodzi w temperaturach ^50 °C, jej skuteczność zależy od składu i ciśnienia gazu, mocy i częstotliwości prądu i obecności tlenu. Wzrost stężenia rodników tlenowych w plazmie (tlenowo-argonowej lub helo-wo-argonowej) zmniejsza ilość promieniowania UV potrzebnego do zniszczenia DNA bakteryjnego.

Czynniki decydujące o efektywności sterylizacji:

•    skład gazu użytego do reakcji; stosowane są następujące gazy:

-    argon,

-    tlen,

-    mieszaniny tlenu i argonu w różnych proporcjach,

-^H A.

-    ^c°₂.

-    mieszaniny tlenu i helu w różnych proporcjach,

-    G₂/CF, w różnych proporcjach,

•    ciśnienie gazów,

•    częstotliwość i moc prądu użytego do wytworzenia plazmy,

•    czas trwania procesu sterylizacyj-nego.

Zaletą tego rodzaju sterylizacji jest łatwość montażu sterylizatora. Praktycznie oprócz dostępu do standardowego gniazdka elektrycznego sterylizator plazmowy nie wymaga żadnych innych warunków instalacji. Wadą procesu jest jego relatywnie wysoka cena i małe objętości komory sterylizatorów.

Sterylizacja płynami

Sterylizacja niskotemperaturowa może być także wykonywana przez ręczne zanurzanie instrumentów w chemicznych płynach bakteriobójczych (LCG), takich jak glutaraldehyd, formaldehyd czy innych. Wadą jest długi czas sterylizacji (zanurzenia w płynie) - niekiedy ponad 6 godz., konieczność spłukania płynu sterylizującego po zakończeniu procesu. Dość powszechnie czas zanurzenia materiału w płynach jest skracany do kilkudziesięciu minut, a sam proces przekształca się w dezynfekcję. Generalnie ten typ sterylizacji oceniany jest jako szkodliwy dla środowiska w stopniu wysokim, a jego odpowiedzialne przeprowadzenie możliwe jest tylko w pomieszczeniu wyposcżonym w wydajną wentylację.

Podsumowanie

Opisane powyżej warunki prowadzenia sterylizacji wskazują, że centralne sterylizatornie są bez wątpienia najbardziej praktycznym rozwiązaniem dla zapewnienia odpowiedniej jakości i bezpieczeństwa procesu. Przemawia za tym wiele czynników:

•    w centralnej sterylizatorni proces jest wykonywany i nadzorowany przez wyspecjalizowany personel, nie mający innych obowiązków. Jest to przeciwieństwo sytuacji, gdy na przykład na bloku operacyjnym sterylizacja wykonywana jest przez personel medyczny 'ako doraźne zadanie dodatkowe, często także na potrzeby innych jednostek szpitala (np. kompresy gazowe),

•    możliwe jest efektywne zarządzanie ilością (objętością) materiału sterylizowanego, lepsze wykorzystanie sterylizatorów i ograniczenie strat wynikających z przygotowania sterylizatora do wykonania pojedynczego cyklu sterylizacji,

•    w warunkach centralnej sterylizatorni łatwiej jest zapewnić właściwe warunki przygotowania materiału i jego magazynowania (dysponowanie pewną rezerwą materiałów sterylnych); wydajność centralnej sterylizacji musi zaspokajać bieżące potrzeby szpitala i umożliwić stworzenie pewnego zapasu materiałów wy-sterylizowanych, wykorzystywanych w czasie przerwy w pracy (weekendy, święta) lub w przypadku awarii technicznych.

Teoretycznie każda placówka szpitalna powinna posiadać w swoich strukturach organizacyjnych centralną sterylizator-nię. Niektóre szpitale szukają innych rozwiązań, w tym przede wszystkim outsourcingu. Wybór modelu sterylizacji - w szpiralu, czy poza nim - jest w gestii zarządzających. Decyzja ta ma charakter strategiczny, a jej skutki odczuwane będą przez instytucję przez wiele lat. Zaniedbania w sterylizacji i fatalny stan techniczny większości szpitalnych sterylizatorni skutkuje podwyższonym ryzykiem zakażeń szpitalnych i wszystkich związanych z tym konsekwencji zdrowotnych i prawnych.

mgr farm. Tomasz Mrozowski