DSC00232 2

E

Emisariusz

W literaturze ejwki * romantyzmu terminem „emisariusz” określa-_m, )i_it\_V/J1yvh agitatorów, zwolenników, a następnie apostołów idei wol-| _M s    nisk myśli fewolucyjnej ery niepodleglościo-

_Mtcreny.pcfińskie", nieobjętedotąd w pływami owej myśli. Termin U n po raz piet wszy j>o jawił się w tytule wiersza Władysława Ludwika An-

p,..święconego -> Edwardowi Dembowskiemu, a następnie * poemacie Michała Budzyńskiego o tym samym tytule (1849). Do postaci Dembowskiego odnosi się również Wstępny obrazek 1 Pianki • Narcyzy Żmichowskiej (1848) oraz M. S. Ustęp z życia mało znanych ludzi - Jana Zachari&sicwicza. Jednym z pierwszych emisariuszy literackich był Mojżesz, przemytnik patriotycznych broszur i wieści z Księstwa Warszawskiego na Litwę, bohater komedii Alojzego Żółkowskiego Wkroczenie na Lituę. Działalnością agitacyjną zajmował się także ksiądz Robak, bohater * Pana Tadeusza, który (przy pomocy Jankiela) utrzymywał kontakt z Księstwem Warszawskim i czynnie wcielał w życie idee niepodległościowe. Utwory o charakterze agitacyjnym, nawołujące do sojuszu z Polską, pisywał dworzanin Wacława Rzewuskiego Tyniko Padurra, który na polecenie swego pana agitował (w przebraniu lirnika) wśród Kozaków zamieszkujących Nizinę Kubańską. Na miano patriotycznego emisariusza i konspiratora zasługuje także tytułowy bohater powieści Michała Czajkowskiego Wentyhora. Wieszcz ukraiński (1838). Podobną postać wprowadził ► Juliusz Słowacki w ► Śnie srebrnym Salomei. Postać emisariusza przygotowującego Wiosnę Ludów występuje w powieściach * Józefa D/ierzkowskiegn Rodzina w Salonie (1853} i * Walerego l .o/in

skiego Zaklęty ,t„*)r (1859). | _)/i(._t,_k(

„,_r„ „nowinek", modnych nurtńu,^k,uknaienij_Kll4

K”,,* ^z‘i°^l,'^:i <i<-po[m,w.^,d_/(._n....._:irZlTⁿ"^ych' w s^'^^pr°P»e.-

spmlan /yrh. / kolt*. ł.o/iń_ski _pr7cdsl ,^ku ^Udzeniu a ^hc,c widzii

l\>el<lU na roly cmisanuszy p.,l,,vc,nv K ^/ni^ie»“’.^k,6ryi«lcn. powstaniowych /. cmignicyj_nvm ... /    ' P^łzanych _w ,^p,"^Mc*»aiy.

kim. podzielił opinie krajową^ S?"™***    ">^y

skiego ( . Psalmy pnyJc^)']_u^^nnikf’^racji " zł 2"”^Vm ^ p_e^i.....^...₍ ^ISar)U.sza * lulitK/n _s!,^nia

Entuzjastki i Entuzjaści

W latach czterdziestych XIX wieku wok61 Anny Skimborowiczowci i -> Narcyzy Zmichowskie, skupiła się grupa kobiet, miodu h piórek lenniczek emancypacji, określonych po latach (w roku 1876) przez’żmi-drawską mianem „Entuzjastek”. Grono to ściśle współpracowało z pii_W pisarzy - nazwaną później „Entuzjastami". Związani byli z ndagouanym przez -> Edwarda Dembowskiego i Hipolita Skimborowicza „Przeglądem Naukowym”. W spotkaniach grup uczestniczyli ponadto: Bibiana Mora-czewska, Tekla Dobrzyńska, Zofia Węgierska, a / mężczyzn: Karol Halin ski, I lenryk Kamieński oraz > Teofil Lenartowicz. Entuzjastki i Entuzjaści nawiązywali w swoich utworach do idei głoszonych w * Odzie do młodości (przeciw owym romantycznym ideom wystąpił * Kazimierz Brodziński w rozprawie () egzaltacji i entuzjazmie). Byli zwolennikami myśli demokratycznej, negatywnie odnosili się do szlachetczyzny, czego świadectwem, obok publicystyki Dembowskiego, są publikacje Kamieńskiego l > fmiu dach żywotnych narodu polskiego (1844) i powieść o optmunistycznej hec zaborcy szlachcie - Fan Józef lk>jalski (1854). Za swoje cele uznali prait, organiczną (oświatowo-patriotyczną) wśród rzemieślników (snuUmivo rzemieślnicze opisała Żmichowska w powieści Książka fhimiąti \ N oraz organizację kursów dokształcających dla guwernantek.

Tort rety grup zostały skreślone we Wstępnym obrazku (pousta un''¹¹ 1852, wydanym w roku 1861) Żmichowskiej, dołączonym i o *k»