DSC00684 2

Honorata Jakubowska

Przestrzeń weryfikująca ciała

Ciało: reprezentacja - materialność

jednym z obszarów badań podejmowanych w ramach socjologii ciała są nierówności społeczne. Najczęściej analizuje się je poprzez odwołanie się do takich pojęć, jak kapitał czy habitus, upowszechnionych przez Pierre’a Bourdieu (2005). W tym przypadku nierówności społeczne odnoszą się do tego: co kto robi ze swoim ciałem, czy i w jaki sposób je przekształca, jakie wykorzystuje do tego zasoby oraz w jaki sposób prezentuje swoje ciało. Mówiąc inaczej - zróżnicowanie społeczne dotyczy podejmowanych praktyk cielesnych wynikających z jednej strony zobowiązujących w określonych grupach społecznych norm i wzorców, a z drugiej strony z obiektywnych możliwości ich ucieleśniania^{1 2}.

Powyższa perspektywa skupia się, podobnie jak większość koncepcji dotyczących ciała, na jego reprezentacjach. W prezentowanym artykule natomiast chciałabym skoncentrować się na materialności ciała, na ciele traktowanym jako ciało, „mięso” i związanych z nim nierównościach. Tym samym artykuł mój wpisuje się w jeden z nurtów obecnych w socjologii ciała, nazywany czasami - w celu jego wyodrębnienia - socjologią ucieleśnienia (sociology of embodiment)³. Autorzy reprezentujący ten nurt - Nick Crossley, Sarah Nettleton czy Thomas J. Csordas -odwołują się do fenomenologii, przede wszystkim tej autorstwa Merleau-Pontyego. Ciało jest przez nich traktowane jako narzędzie doświadczania świata. Przyjmują oni, że poprzez ciało rozumiemy świat i możemy w nim działać.

1

' O takim rozumieniu nierówności pisałam w artykule Kapitał biologiczny jako źródb (re)kon-slrukcji nierówności społecznych (2006), [w:] M. Korczyński, P. Pluciński (red.), Konstrukcja czy rekonstrukcja rzeczywistości? Dylematy społecznego zaangażowania, Poznań: Bogucki Wyd. Nauk., a także w książce Socjologia ciała (2009), Poznań: Wyd. Nauk. UAM.

2

Howson i Inglis (2001:301) uważają, że nurt ten jest ostatnim etapem rozwoju socjologii ciała,

3

w którym odchodzi się od ciała rozumianego jako obiekt procesów i sil społecznych w kierunku doświadczenia, działania i intencji. A. Howson, D. Inglis (2001), The body in sociology: tensions inside and outside sociological thought, The Sociological Review, Ozford: Black weli Publishing, 297-317.