DSC00063

7.4. Reakcja na ciężki stres i zaburzenia adaptacyjne

Janusz Heitzman

Pojęcie „stresu psychologicznego" czy „stresu fizjologicznego" niezwykle często funkcjonuje w semantyce diagnostycznej, ale„stres* jako zaburzenie lub jako zespól zaburzeń psychicznych nie został umieszczony jako kategoria w klasyfikacjach diagnostycznych zaburzeń psychicznych. WICD 10 termin „stres" pojawia się w grupie „zaburzeń nerwicowych związanych ze stresem i pod postacią somatyczną" w podgrupie „Reakcja na ciężki stres i zaburzenia adaptacyjne", a w DSM IV -wśród „zaburzeń lękowych". W obu klasyfikacjach jako szczególną kategorię zdefiniowano „ostrą reakcję na stres" („ostre zaburzenie stresowe"-acute stress disorder - ASD) i zespól stresu pourazowego („zaburzenie stresowe pourazowe" -post-traumadc stress disorder - PTSD] (ICD-10,1997; ICD-10,1998; DSM-IY, 1994).

1. Początki nozologicznego ujęcia „reakcji na uraz”

Rozpatrując początki nozologicznych koncepcji „reakcji na uraz", nie można pominąć polskich badań nad kilkutysięczną grupą byłych więźniów obozów koncentracyjnych Zainicjowali je w latach 60. ubiegłego wieku Antoni Kępiński i Adam Szymusik. Badania weteranów II wojny światowej po doświadczeniach pobytu w obozach jenieckich oraz byłych więźniów obozów koncentracyjnych dostarczyły ogromnych ilości informacji. Ocaleni weterani i byli więźniowie opisywali objawy lęku, niepokój ruchowy, nadmierną pobudliwość, problemy ze snem, koszmary nocne, reakcje fobijne i nieustanne wspominanie doświadczeń związanych z prześladowaniem. Objawy te nazwano syndromem obozu koncentracyjnego. Cechy charakteryzujące ludzi, którzy doznali psychofizycznych urazów w obozach jenieckich i koncentracyjnych, objęto wspólną nazwą „astenii postępującej {asthewe progresswe} lub „astenii poobazowej* czy tez najbardziej rozpowszechnionego „zespołu obozu koncentracyjnego", zwanego „KZ-