DSC05011

7("be- wstępu)

VIII

MlkOł V' \ Rł I v 2\ WOl I SPRAWY

cur> ' W edług Okszyca pisarstw o służyć ma celom religijnym yczqym» a aritoa wychowawcze I programow e pisanie w , J ,*\ ku polskim podnosiły pracy literacką do rangi służby społecznej pracy patriotycznej, gdyż w ten sposób manifestował się byt i samów icd/a narodu Mottem całej twórczości Reja, jak zauważył W ilhełm Bmchnalski, mogłoby być początkowe zdanie z Hizenńi-„Ty książki więcej z chuci prawej, niżli dlaczego inszego są pisane, aby ci. który m Pan Bóg ten funt dał, do czego sie szyrszc-go a potrzebniejszego pisać przychylili, a naród swój i język zdobili”'

Rej konsekwentnie pisał po polsku, nic dlatego, że nie umiał po łacinie' Nie potrafił posługiwać się wytworną, klasyczną łaciną, ale wzorzec stylu cyceroniańskiego odrzucił dlatego, że był on synonimem uczoności Programow e pisanie w języku polskim można zatem sytuować również w nurcie crazmiańskim. wśród przeciwników ślepego naśladownictwa antyku (obrońcy języka polskiego używali bowiem niemal identycznych argumentów jak antycyce-ronianisci) Pisanie w rodzimym języku było przede wszystkim najskuteczniejszy m sposobem szerzenia prawdziwej wiary, tj. idei protestanckich, oraz nauki moralnej. Nagłów iczanin sięgał więc po różne gatunki, pisał dużo i szybko drukował. Realizował przy tym model prozy, który znał łacińskiej prozy średniowiecznej.

S Nicznanowski, Recepcja Reja w literaturze staropolskiej |w legafc] Srudia t ki O fhwzji staropolskiej i jej baJih Zoi li. W arszawa |9#9. > I frS. T Bieńkowski. Rola literatury' u- opinii Reja i jego HSfHUi-TesnYch (w.) Mikołaj Rej w czterechsetlecie śmierci, praca zbiorowa pod red T Bieńków >kicfio. J. Pelca i K Pisarknwei. Wrnełnw 1971.

^u ™™ysmem. wyt>or i oprać J Starnawski. Warszawa 1975. s. IM.

S Zabłocki. Spory o retory kę w XVI u o twóresoić Mikołaja Reja, s.^C| 19    Wraiislavicnsi* 131. Prace Literackie, t. 11/12 (1970).

, i w .⁽V^Wn*^nOWsłta*    ^R*J ^u walce o literacki język narodowy

l I ^SUkoł“! Rej w czterechsetlecie śmierci, op.cit., s. 37 i n.

biografia

Biografia. Mikołaj Rej herbu Oksza urodził się 4 lutego 1505 r w Żórawnie pod Haliczem. Pochodził ze średniozamożnej rodziny szlacheckiej, jego ojcem był Stanisław Rej herbu Oksza, który przeniósł się z Nagłowic na Rus. matką druga żona Stanisława, Barbara z. Herburtów Żórawińska. O dzieciństwie przyszłego pisarza niewiele wiemy. Jeśli wierzyć biografii, ojciec o wychowanie potomka „mało dbał. bo jednegoż miał. tak że ji prź> sobie chował". Mikołaj początkowo uczęszczał do szkoły parafialnej w Skarmierzu (dzisiejszym Skalbmierzu. 1514 lsió), potem pobierał nauki we Lwow ie (1516-1517). gdzie bawił się „miedzy przyjacioły", w końcu zapisał się tak/e na Akademię Krakowską (1518), ale wytrwał tam około roku. „bo już rozumiał, co to jest dobre tow arzystwo", i wrócił do rodzinnego Żórawna, gdzie „z rucz-nicą a z wędką biegając około Niestru, aż do ośmnaście sie lat ćwiczył, bąki strzelając". Około 1525 r. rozpoczął się nowy rozdział w jego życiu służba na dworze krewniaka, wojewody sandomierskiego Andrzeja Tęczyńskiego. Był to ważny moment w życiu Reja, wtedy rozpoczęła się bowiem właściwa edukacja pisarza. Przygotowywał Mikołaj dokumenty po polsku, łaciny wted\ bowiem „bar/.o mało abo nic nie umiał", czytał jednak dużo i zachłannie, pytał, dow ladywał się. w końcu sam zaczął pisać. Pobyt na dworze hetmana Mikołaja Sieniawskiego pozwolił mu z kolei na poznanie nowości religijnych, prawdopodobnie przeszedł wówczas na protestantyzm, co zaprowadziło go w niedługim czasie w szeregi bojow ników reformacji.

W 1529 r. odumarł go ojciec, pozostawiając spadek. Mikołaj objął schedę na dobrach w wojew ództwach krakowskim i ruskim i rozpoczął życie szlachcica ziemianina, parającego się obowiązkami gospodarskimi. Zachow ane dokumenty świadczą, że Okszyc stale powiększał swój majątek. Dokonywał licznych transakcji: kupował, sprzedawał, zamieniał, pożyczał, wydzierżawiał i często się procesował z sąsiadami, głównie o granice, zalewanie łąk. niszczenie grobli. b\ł również,okładany klątwdłiB^tieołaeenie dziesięcin. Dziesięć lal

Biblioteka

PI. Marii Curie-Skłodowskiej