DSC05083

WtlĘT

XIV

stało się ^ono szeroko znane u sród uczonych szwajcarskiej austriackich, włoskich i niemieckich. Pierwszy zareagował lezuita niemiecki Petrus Camsius. który już u październi-ku _tcgo roku pisał z Wiednia do biskupa i history ka Marci. na Kromera, że obawia się, aby książka Frycza, mimo wy szła spod pióra człowieka pełnego wytwomości i wiedzy nie przyniosła jednak... hańby autorowi, królowi i ojczyźnie autora, gdyż hołduje od dawna już i to oficjalnie przez Kościół potępionym Wędom. Na szczęście nietrudno doszukać się poglądów wręcz przeciwnych opinii Canisiu-sa. A więc np. Johann Wolff, pedagog i teolog z Zurychu, wspominał w liście z 1556 r.. że właśnie pod wpływem lektury O poprawie postanowił napisać list do jej autora i nawiązać z nim wymianę myśli.

Głęboko przekonany o słuszności głoszonych przez Frycza poglądów. Oporyn w brew opinii związanych z nim teologów kalwińskich - którzy ostrzegali go przed radykalizmem myśli Frycza - wydał jednak w roku 1562 jego dzieło O pośrednictwie Chrystusa i De mediatore lihń tres), choć dla ostrożności nie umieścił na książce nazwiska wydawcy Wokół tego dzieła, czytanego w rękopisie przez w ielu teologów i humanistów jeszcze przed jego wydrukowaniem, wy w lązała się polemika, w której udział w ziął m in. Josias Simler. wybitny teolog z Zurychu. Również i inny sławny tamtejszy teoiog. Piętro Vermilius znał dzieła Frycza i wysoko cenił osobę ich autora.

Równocześnie pojaw ił się inny entuzjasta Frycza, który pragnął spopularyzow ać jego dzieło. Był nim rodowity ba-z>ięjczyk - teolog i trzykrotny rektor tamtejszego uniwersytetu - Wolfgang Wissenburg. Uzasadniał swój przekład O poprawie na język niemiecki (ściślej: na dialekt szw ajcarski) tym. że w porównaniu z Platonem. Arystotelesem

XV

i Cyceronem Frycz „dziś _mus, _być . tcczniejszy i dla nas zrozumialszy, że d*»r*7 ^Umł>^ch “*>-epoki łatwiej mógł rozpoznać" Toteż ij, ' A**¹* ^nasze’ _kład dzieła Frycza - który okazał s,ę w Baz^^f*' winien bvc czytany me tylko „dla dobra    izL ‘ ~

niemieckich", ale i dla dobra całego śenburgow . który miał krewnych w Krakowie t znacznie sława Frycza za granica a    ^aosła

i oddźwięk poglądów przetrwały w Baj.le, ^ekl^ _laI: w poetach XVII wieku profesor tamtejszej akS «“• ^Ludc^W,k LUC'^U* w Bazylei dw,e rozprawy teolo-gjczne Frycza. Dedykacje, jakie Lucms umieści w obu tvch dziełach, świadczą, że w jego kręgu doktryna teolog,czna Frycza uchodziła za „umiarkowaną", gdy tymczasem w po-łowię XVI wieku w tejże Bazylei miała opinię radykalnej.

W dwadzieścia lat po ukazaniu się przekładu niemieckiego przygotowano tłumaczenie O poprawie na ojczysty język jego autora. Dokonane przez sieradzkiego mieszczanina Cypriana Bazylika, pojawiło się ono w Losku w roku 1577. W ten sposób Bazylik, jeden z czołowych polskich różnow ierców, tłumacz szeregu dzieł łacińskich na język polski, a zarazem poeta, kompozytor i wydawca, związał swoje nazw isko z nazwiskiem Frycza i przyczynił się do spopularyzowania jego pracy wśród społeczeństwa nie znającego łaciny. Przekład ten ukazał się nakładenr Mikołaja Monwida Dorohostajskiego. wojewody połockie go. działacza kalwińskiego, znanego widocznie ze swe wiedzy prawniczej, skoro król powoływał go kilkakrot nie do udziału w pracach nad korekturą Statutu litewskie go na kilka lat przed ustanowieniem trybunału. Rola wy dawcy polskiego tłumaczenia dzieła Frycza staje się ja^m ^w świetle poprzedzających to wydanie przedmów, któryc