DSCF5666

1. Ziemniak 379

System kwalifikacji sadzeniaków ziemniaka składa się z kwalifikacji polowej, ^ej oceną połową, kwalifikacji po zbiorze, zwanej oceną weryfikacyjną, i oceny ^kości plonu, zwanej oceną laboratoryjną.

r kwalifikację połową przeprowadza się na plantacjach nasiennych, które obsa-_no materiałem matecznym wytworzonym przez hodowlę lub materiałem kwali-5L₀wanym (superelita, elita, oryginał, klasa A). W pierwszym rzędzie na plantacji aleźy dokonać oceny ogólnej, która obejmuje: czystość odmianową i gatunkową, ₀gólny ^stan wyrównania i rozwoju roślin, zachwaszczenie, występowanie chorób szkodników oraz zachowanie izolacji przestrzennej od plantacji towarowych. Na-tępną ważną i szczegółową czynnością są lustracje kwalifikacyjne. Na plantacjach _Obsadzonych materiałem matecznym, który ma być zakwalifikowany jako supereli-_ta? obowiązują trzy lustracje, a dla pozostałych stopni kwalifikacji — dwie lustracje. pj_erwszej lustracji dokonuje się w okresie, kiedy rośliny osiągną wysokość około 20 cm, drugiej w okresie pełnego kwitnienia roślin, a trzeciej w 2—3 tygodnie po drugiej lustracji, jednak nie później niż przed zakończeniem wegetacji części nadziemnych. Stopień porażenia przez główne choroby ziemniaka na jednostkę kwalifikacyjną (100 krzaków) podczas każdej lustracji przedstawiono w tabeli 1.16.

Tabela 1.16. Normy porażenia ziemniaka chorobami w badaniach lustracyjnych

Stopnie kwalifikacji	Maksymalna liczba roślin porażonych
	Wirusy		Zgorzel naczyniowa	Ri zoktonioza w silnym stopniu	Czarna nóżka podczas lustracji
	ogółem	w tym z objawami ciężkich schorzeń			i	II, III
Superelita	1	0,2	0	2	2	0,4
Elita	2	0,4	0	3	2	0,6
Oryginał	5	0,6	1	3	2	0,8
Klasa A	10	1,0	1	4	2	1,0

Ziemniaki pochodzące z plantacji nasiennej zakwalifikowanej połowo podlegają w okresie jesiennym ocenie weryfikacyjnej. Ma ona określić porażenie chorobami wirusowymi, których nie zauważono podczas lustracji po Iowy ch (tab. 1.17). Ocenę weryfikacyjną przeprowadza Inspekcja Nasienna w Stacjach Oceny Sadzeniaków Ziemniaka (SOSZ) w 16 okręgach w kraju. Od 1995 r. w badaniach supere-lit i elit obowiązuje test ELIS A (Enzyme Labelled Immunosorbent Assay).

Dodatkową podstawą do wydania świadectwa kwalifikacji jest ocena jakości sadzeniaków. Obejmuje ona zanieczyszczenia, udział bulw z widocznymi objawami porażenia chorobami grzybowymi i bakteryjnymi, bulw uszkodzonych, niedojrzałych, bulw innych odmian, bulw o niewłaściwym kalibrażu oraz z innymi wadami. Tolerancje wad sadzeniaków określa norma PN-79/R-65648 i zgodnie z nią sadze-