DSCF5738

IX

w latach siedemdziesiątych (Poły Past IHAR), jednakże ten kierunek użytkowania na większą skalę nie przyjął się i obecnie nie ma znaczenia.

Burak pastewny uprawia się w całym kraju, ale przede wszystkim w rejonach o większej sumie opadów, tj. w rejonie nadmorskim i w całym pasie Podkarpacia.

i¹

IV

W Polsce poziom mechanizacji produkcji buraka pastewnego jest bardzo niski, toteż praktycznie cała powierzchnia jego zasiewów znajduje się w drobnotowaro-wych gospodarstwach indywidualnych, dysponujących względnym dostatkiem siły roboczej.

2.3. Cechy użytkowe i skład chemiczny

Plon korzeni, zawartość suchej masy w korzeniach, jej ogólny plon i forma materiału siewnego to podstawowe cechy użytkowe, a głównym czynnikiem, który je różnicuje, jest charakter odmiany (tab. 2.2).

W Polsce w 2002 r. było zrejonizowanych 28 odmian buraka pastewnego, w tym 7 odmian poliploidalnych wielonasiennych. Wśród 21 odmian jednonasiennych przeważają odmiany triploidalne (15 odmian). Zarejestrowane odmiany zagraniczne (10 odmian) dotychczas nie mają praktycznego znaczenia. Mimo że w rejestrze dominuje liczba odmian jednokiełkowych (11), w produkcji nasiennej i w rozpowszechnieniu wśród producentów większe znaczenie mają odmiany wielokiełkowe. Najbardziej znane i rozpowszechnione to Goliat Poły, bardzo plenny o żółtym korzeniu ale niskiej zawartości suchej masy, oraz białokorzeniowy Cyklop Poły, plonujący stabilnie o dużych plonach świeżej i suchej masy.

Ważną cechą użytkową, pozwalającą wyodrębnić grupy odmian, jest rodzaj materiału siewnego. Od tej cechy zależy wiele elementów technologii produkcji, takich jak: sposób siewu i związane z nim przedsiewne przygotowanie gleby, końcowa obsada roślin, plon korzeni, plon suchej masy i sposób zbioru.

Ważną cechą użytkową jest również zawartość suchej masy w korzeniach. Są odmiany odznaczające się niską zawartością suchej masy (do 13%), tzw. pastewne typowe (plenne), średnią zawartością (do 15%), tj. pastewno-cukrowe (normalne), i wysoką zawartością, tj. cukrowo-pastewne (powyżej 15%). Niektóre cechy grup odmian przedstawiono w tabeli 2.3.

Odmiany dające większe plony korzeni wyróżniają się mniejszą zawartością suchej masy, mniejszą włóknistością korzeni oraz mniejszymi plonami liści.

Jak wynika z danych tabeli 2.2, plon suchej masy z jednostki powierzchni jest zbliżony dla większości odmian. Różnica w plonie suchej masy w latach 1998-2001 między odmianami o największym i najmniejszym plonie wynosiła tylko 13%. W korzeniach buraka pastewnego dominują bezazotowe związki wyciągowe, a głównym składnikiem jest cukier sacharoza (tab. 2.3). Korzenie zawierają mało białka i tłuszczu. Według Gutmańskiego i Radzimowskiego (1979) skład chemiczny buraka pastewnego w największym stopniu zależy od odmiany.