DSCF6708

v C S;»u\'I Kuxa; no oznaczania OWaoów

v C S;»u\'I Kuxa; no oznaczania OWaoów

tarcza śródtułowia, które u zieminkowatych Cydnidae i tarczówkowatych Pemat^³ może sięgać nawet do wierzchołka odwłoka, przykrywając częściowo oba skrz^ Przednie skrzydła w typowej postaci mają postać tzw. półpokryw (hemeto i przeważnie składają się z twardej. skórzastej części nasadowej (podzielonej częste na trójkątną międzykrywkę i większą przykrywkę) oraz błoniastej, wierzchołkom z wyraźnym użytkowaniem, czyli tzw. zakrywki. Ta ostatnia część skrzydła _mo^ u niektórych form, zwłaszcza brachypterycznych. ulegać redukcji. Niekiedy skrzydła mają postać ażurowych płytek z gęstym siateczkowatym użytkowaniem (głównie u przeświellikowstych}. W spoczynku są najczęściej płasko ułożone (zwłaszcza u form lądowych) i tylko u niektórych wodnych gatunków są dachowate (np.

różnoatondte cechuje takie płaska i przeważnie znacznie szersi pr zedtułowa (pronotum) Ma ona często dodatkowe kolce (np. u zbm* ®⁰'^ivy tarc_ft PKromm* bhtens L i knieżyc Basmuchaspp.). spłaszczone łlstwow ^<ł^^br*ego ,zwłaszcza u prześwietllkowatych Tingidae) lub guzowate wypum^^^ma u zaiadtowatych i płoszczycy). Zbliżony typ pronotum występuje również ■®^6vv'"e piewików wśród pluskwiaków równoskrzydłych, jednak wyraźnie odmienne**^**¹⁰* umiejscowienie Wujkl! Na grzbietowej stronie ciała wyraźnie widoczna jest ° ^nlch tarcza śrńdtułowla. które u ?lemlnkowatvch Cvdnidae i tarc7ówkrMuah«u

u pluskolców Notonecta spp.). Tylne skrzydła są błoniaste, delikatne i szersze od przednich, u form nielatających zredukowane. Niekiedy obie pary skrzydeł są silnie skrócone lub rudymentarne (np. u pluskwy domowej Cłmex lectularius L) (ryc. 86).

Dobrze rozwinięte odnóża są funkcjonalnie zróżnicowane. Mogą występować odnóża chwytne (I pary), gównie u drapieżnych zajadkowatych i zażartkowatych Nabtidae. u pewnych wszystkożemych zwiiSoowatych Lygaeidae. a przede wszystkim u wodnych drapieżców: płoszczycy i topielnicy. Odnóża grzebne, o rozszerzonych, opatrzonych kolcami goleniach, cechują przedstawicieli zieminkowatych. a trzecia para odnóży większych pluskwiaków wodnych tworzy wiosłowate kończyny pływne. Odnóża gatunków poruszających się skokami po powierzchni wody (tzw. ruch ślizgowy) są bardzo silnie wydłużone (np. u nartnikowatych Gerridae, pośllzgowatych Hydromeridae) lub o długości mniejszej od dugości aaia (np. u plesicowatych Vełlidae) i zaopatrzone na końcach stóp w pęczki hydrofobowych włosków. Odwłok jest dobrze rozwinięty, wyraźnie segmentowany, a jego przydatki u obu płci są z zewnątrz słabo

widoczne.

Przechodzą przeobrażenie niezupełne. Niektóre larwy cechują się niepropor-rjonałn* wydłużonymi czółkami (zwłaszcza u Syromastes rhombeus L. z rodziny wtykowatych Coreidae).

Pluskwiaki różnoskrzydte występują pospolicie w różnych środowiskach lądowych i słodkowodnych. Do najłiczniepzyh gatunkowo lądowych fitofogów zaliczamy taszniko watę Miridae i zwińcowatę, często spotykane są również larczówkowate. W glebie i pod opadłymi liśćmi występują zieminkowate, strefę podkorową drzew zasiedlają gównie drobne i silnie spłaszczone korowce Aradus spp., niektóre pluskwiaki żyją w gniazdach ptaków i norach niektórych ssaków (pluskwowate Cimicidae).

5. Charakterystyka rzędów owadów

Drapieżny tryb żyda prowadzi większość gatunków wodnych, a wśród lądowych drapieżców najliczniejsze są rodziny zajadkowatych i zażartkowatych. Spotykamy tu formy obdarzone stosunkowo silnym jadem. Ukłucie wodnego pluskolca Nolonecta _sp _{a naw}et drobnych (ok. 5 mm długości) lądowych dziubałkowatych Anthocoridae, może wywołać piekący ból i miejscowy odczyn zapalny skóry. Larwy i postacie dorosłe wielu pluskwiaków (zwłaszcza tarczówkowatych) wydzielają substancje zapachowe o intensywnej woni. W mieszkaniach pod tapetami, futrynami drzwi, oprawkami wyłączników światła, za obrazami lub w innych ukryciach żyje niekiedy pluskwa domowa — owad jasnobrązowy, o długości ok. 5 mm, a w budynkach drewnianych (często na strychach) może występować znacznie większy zajadek domowy Redwius personatus L. — czarny pluskwiak, którego larwy maskują się grubą warstwą pokrywającego je kurzu. Większość pluskwiaków różnoskrzydłych jest aktywna w dzień, niektóre mogą przylatywać do sztucznych źródeł światła (np. wodne wioślakowate Corixidae).

5.19. Przylżeńce, wciornastki (Thysanoptera)

ok. 190 w Polsce, na świeeie ok. 4000 przeważnie od 03 do 13 mm, rzadko do 5 mm głównie roślinożerne, ale są też grzybożeme i drapieżne na roślinach, często wewnątrz kwiatów i kwiatostanów, rzadziej na grzybach, pod korą i w ściółce Frankliniella interna, wciornastki Thnps spp. przylgi na stopach odnóży, drobne wymiary

Liczba gatunków Wielkość -Tryb żyda -Występowanie -

Ryc. 87. Przylżeńce (Thysanoptera): Liothrip* śetinodis; na podst. Kaestncr 1973, zmienione

Wymienione gatunki -Cechy charakterystyczne

Należą do najmniejszych owadów krajowych, których długość wynosi przeważnie od 0,5 do 1,8 mm (rzadko osiągając 5 mm). Ciało ich jest cienkie i wydłużone, ruchliwe, o krótkich czułkach, przeważnie ciemno ubarwione, rzadko żółtawe (np. Frankliniella Intonsa Tryb.). Obie pary skrzydeł są silnie zwężone i wydłużone, o krawędziach pokrytych rzędem gęstych włosków (tzw. strzępiną). Użytkowanie zredukowane do 1-2 podłużnych żytek, niekiedy połączonych nielicznymi żyłkami poprzecznymi (u przyłżeńców pokładełkowych, np. wciornastków — Thrips spp.) lub jednej, występując^ tylko w nasadzie skrzydła, silnie skróconej żyłki podłużnej (przylżeńce rurkowe). Często u tego samego gatunku spotykamy formy bezskrzydłe, o silnie skróconych skrzydłach i ze skrzydłami w pełni rozwiniętymi (polimorfizm).

141