FizykaII96201

956

Posiadając różne sposoby mierzenia ciepła, nie trudno było oznaczyć te ilości jego, które przez gorenie pewnych ilości mate-ryałów palnych powstają. Lavoisier palił w swoim kalorymetrze lodowym równe ilości różnych ciał i dochodził odpowiednich ilo-. ści stopionego lodu; Rumford zaś i Dalton używali w tym celu ka-lorymetru wodnego, którego dno ogrzewał płomień ciała gorejącego, umieszczony pod małym lejkowatym daszkiem, prowadzącym do rur,wijących się tędy i owędy po kalorymetrze, aby gazowe produkta gorenia mogły najwięcej ciepła oddać wodzie tego-przyrządu ¹). Dulong palił różne ciała wblaszannej puszce, osa-dzonśj w większśm, wodą napełnionem, naczyniu i prowadził tlen z gazometru do owej puszki za pomocą rurkr, kończącej się w dolnem jej dnie. Gazowe produkta gorenia uchodziły i tu przez rury wężykowate, aby ile możności do temperatury kaloryme-tru, oznaczonej dokładnym termometrem, oziębiły się poprzednio, nim się do atmosfery dostaną. Późniśj trudnili się tym samym przedmiotem Andrews ²), Favre i Silbermann, z których pierwszy równie jak i Dulong zastosowywał dowcipny pomysł Rumforda, że dla usunięcia wpływu ciepła promienistego na wypadki doświadczeń należy poprzednio kalorymetr o tyle stopni niżśj temperatury otaczającego powietrza oziębić, o ile się on na końcu każdego doświadczenia nad tę temperaturę ogrze wał. A że każda jego próba z gazami nie więcśj jak minutę trwała, bo gazy, mające być spalonemi, pomieszane pierwśj z tlenem do tego potrzebnym, umieszczał w zamkniętśm miedzianśm naczyniu o cienkich ścianach, zawierającśm 380 -cm. sześć, obję--tości, więc ubytek ciepła przez promieniowanie był nieznaczny, który wszakże też uwzględniono i w obliczenie wzięto, chociaż nigdy 0° • 005 C nie przechodził. Każda próba z ciałem stałem trwała 16 minut, dla tego rzeczony ubytek musiał być tu najdokładniśj obliczany. Wypadki doświadczeń Andrewsa zawiera następująca tablica w tysiącznych częściach jednej cie-płostki czyli ciopliny (kaloryi).

1

Lavoisier Hist. d. 1’acad. de France 1781; tudzież Gchlcra Physik. WOr-terhuoh T. X 1 art. Warne (ciepło); Welter Annal. de chim. et de phys. T. 19-Depretz Ann. de chim.... T 37. (Pogg. Ann. T. 12); Dulong. Pogg. Ann. T 45.

2

Pogg. Annalen T. 75. Annales de chim. III ser. T. 34.