DSCF6714

' V.'. SZWKW/. KLUCH IX> OZNACZANIA OWADÓW

Prognatyczna głowa Jest stosunkowo duła I bardzo ruchliwa. Nitkowate czutki są wieloczłonowe. osiągąjące ponad połowę długości ciała. Aparat gębowy gryzący Długi i cienki przedtulów Jest uniesiony ku górze, czym przypomina nieco .szyję wielbłąda" (Stąd zapewne pochodzenie polskiej nazwy rzędu). Przedtulów wraz z głową tworzy swoisty, ruchliwy aparat, pomocny tym drapieżnikom do atakowania i chwytania zdobyczy. Obie pary skrzydeł są błoniaste, przezroczyste, o ciemnym użytkowaniu i zbliżonych rozmiarach, liczne żyłki podłużne są na końcach rozwidlone. Żyłka subkostalna i radialna zbliżone do siebie I równoległe, pomiędzy nimi a kr* wędaą przednią (kostalną) obu par skrzydeł występną liczne żyłki poprzeczne. Wyraźnie widoczne są brązowe plamki skrzydłowe. W spoczynku skrzydła ułożone są dachowało. Odnóża bieżne. Odwłok Jest wydłużony, walcowaty, u samic z długim poktadełktem (ryc. 91).

Przeobrażenie zupełne. Ciało larwy Jest wysmukłe, nieco grzbleto-brzusznle spłaszczone, przystosowane do polowania pod korą i w chodnikach owadów drewnożemych (ksyłofagicznych}. Puszka głowowa i przedtulów są znacznie wydłużone i bardzo ruchliwe. Poczwarka typu wolnego ma ograniczoną zdolność wykonywania ruchów.

Niektóre gatunki wielbłądek pojawiają się Już wczesną wiosną. Zasiedlają głównie biocenozy leśne i siedliska zaroślowe, często spotykane są na pniach martwych i obumierających drzew.

Są bardzo żarioczne, pożerają dużą ilość szkodliwych owadów, jak np. mszyce, czerwce, larwy komików. Są używane w biologicznej walce ze szkodnikami.

5.24. Siatkoskrzydłe, siedarki (Neuroptera, Planipennia)

Liczba gatunków - ok.SOw Polsce, na świerie ok. 4000 Wielkość-    od2 do80 mm długości

Tryb życia -    drapieżne, często mszycożeme, czasem mrówkożeme

(np. mrówkolew), larwy niektórych gatunków żyją w wodzie

Występowanie -    drzewa, krzewy, larwy mrówkolwa w piasku

Wymienione gatunki - mrówkołwy, strumycznik zwyczajny, życiorki, złotooki, Cechy charakterystyczne - gęsto użytkowane skrzydła, składane dachowało. Czasami perłowo opalizujące

Owady przeważnie średniej wielkości, rzadziej drobne — od 2 mm długości ciała (bielotkowate Coniopterygidae) — do 80 mm długości i 100 mm rozpiętości skrzydeł (mrówkolwowate Myrmeleonidae). Te ostatnie owady pokrojem ciała i wyglądem skrzydeł przypominają do złudzenia ważki, od których jednak odróżniają się, m.in. słabym i powolnym lotem, wyraźnie widocznymi I dłuższymi od głowy czułkami oraz charakterem użytkowania skrzydeł. Ubarwienie ciała przeważnie kryptyczne, często zielonkawe i perłowo opalizujące (np. w rodzinie złotookowatych Chrysopidae).

Ryc. 92. Siłlkojkrzydle (Neuroplera): A - zlotook Chrytopa oulgańt. (Chryso-pldae); B - mrówkolew Myrmeleon formicarius (Myrmeleonidae); na podał. Kaesiner 1973, zmienione

Głowa jest hipognatyczna, z dużymi, kulistymi oczami złożonymi i przeważnie długimi, nitkowatymi czułkami. Tylko u mrówkołwów czułki są krótsze od tułowia i na wierzchołku buławkowato zgrubiałe. Oczy złotooków są metalicznie mieniące się (stąd nazwa). Aparat gębowy główhię typu gryzącego. Obie pary błoniastych skrzydeł są podobne, z gęstym siatkowatym użyłkowaniem. Subkosta mocno zbliżona z żyłką radialną, pomiędzy nimi a przednią krawędzią skrzydła biegną liczne, drobne żyłki poprzeczne. Żyłki podłużne są często widlasto zakończone (np. u życiorkowatych Hemerobiidae, strumycznika zwyczajnego Osmylus chrysops L. i mrówkolwowatych). Niekiedy użyłkowanle jest uproszczone, o silnie zredukowanych żyłkach poprzecznych (bielotkowate). Plamki skrzydłowe rzadko wyraźnie widoczne (np. u mrówkołwów Myrmeleon spp.), niekiedy przednie skrzydła są pokryte ciemnymi plamkami (strumycznik, życiorki Hemerobius spp.), lub całe są ciemno ubarwione (np. okudlicowate Sisyridae). W stanie spoczynku skrzydła składają się dachowato. Odnóża bieżne. Odwłok jest cienki i wydłużony.

Przechodzą przeobrażenie zupełne. Jaja złotooków, składane pojedynczo lub w luźnych skupieniach osadzone są na długich nitkowatych stylikach, często lekko zakrzywionych. Larwy są przeważnie wydłużone, eliptyczne, niekiedy krępe i wówczas prowadzą ukryty tryb życia na dnie piaszczystych lejków (mrówkolwowate). U drapieżników aparat gębowy zbudowany jest z szydlastych zuwaczek. z wewnętrznym kanałem wysysającym płynny pokarm, u mrówkołwów pełni on także funkcję specjalnego narządu grzebnego. Larwy gatunków z rodziny okudlicowatych żyją w wodzie, a strumyezniki Osmyliidae, zaliczyć można do form ziemnowodnych. Larwy mrówkołwów żyją często w skupieniach, budując lejki w sypkim piasku borów sosnowych. zazwyczaj w pobliżu terytorium odwiedzanego przez mrówki.

Zarówno postacie dorosłe, jak i larwy większości sieciarek przebywają przeważnie na dolnej stronie liści, polując na drobne owady, zwłaszcza mszyce, zmniejszając tym samym liczebność groźnych szkodników roślin uprawnych. Szczególnie wyróżniają się w tym złotooki i życiorki.