DSCF6703

Cąmai C, Szwhjo /. Klucze po oznaczania owadów

Ryc. 80. Skorki (Dermaptera): A - skorek Forfinl* auricularla;

B - klcszczanka większa Labiiura major, A na podsł. Kaesłncr 1973; B wg Razowski 1987, zmienione

od żółtobrązowego do brunatnego, bez wyraźnych wzorów barwnych. Przeważnie serowata i spłaszczona gtowajest typu pragnatycznego. Zaopatrzona jest w cienkie, wieloczłonowe, nitkowate czuM oraz gryzący aparat gębowy. Silnie skrócone skrzydła w postaci typowych pokryw, sięgają najwyżej do nasady odwłoka. Tylne skrzydła są błoniaste, wachłarzowate, z licznymi, promienistymi żyłkami podłużnymi. Dwukrotnie (podłużnie i poprzecznie) złożone, ukryte są pod pokrywami, spod których może wystawać jedynie mały Ich fragment w postaci schftynizowanej, trójkątnej tzw. błaszki skrzydłowej. Niekiedy tylnych skrzydeł brak (Apterygióa media Hgb.) W) zredukowane są obie ich pary (kikutniczka pospolita Chelldurella acanthopygia Gćnó). Odnóża stosunkowo krótkie, bieżne. Dominującym pod względem wielkości odcinkiem ciała jest silnie spłaszczony, wydłużony i bardzo ruchliwy odwłok. Zakończony jest on parą mocnycn, przeważnie Sitnie sterpowato wygiętych cęgów, po których bez trudu można rozpoznać przedstawicieli tego rzędu. Samice mają wyrostki odwłokowe cieńsze i przeważnie prawie równoległe, natomiast cęgi samców są mocno Wygięte I często na wewnętrznych krawędziach uzębione. Dodatkowe uzębienie może występować na prawie całej wewnętrznej krawędzi cęgów (kleszczanka) lub tworzyć krótki szereg przy samej nasadzie (skorek Forficula auricularla L), albo występować w postaci pojedynczych, dużych zębów ułożonych pośrodku wewnętrznych krawędzi (obcężnica).

Przechodzą przeobrażenie niezupełne. Prowadzą przeważnie nocny tryb życia, w dzień spotykane gównie pod korą, w szczelinach, ściółce i wewnątrz kwiatów. Samice budują niewielkie gniazda ziemne, w których opiekigą się potomstwem

130

■

5.13. Hemimeridy (Hemimerida)

Ryc. 81. Hemimeridy (Hemimerida): Hemimerus bomrieri; na podsl. Grass* 1965

Liczba gatunków — WiclkcAf -

TVyb życia — Występowanie — Wymienione gatunki —

7 gatunków średnia

zewnętrzne pasożyty gryzoni

tropikalna Afryka (w Polsce nie występuje!

Hemimerus bouuieri

Cechy charakterystyczne — oczu i skrzydeł brak, stopy czepne

Drobny i mato znany, liczący zaledwie kilka gatunków, rząd zewnętrznych pasożytów gryzoni. Owady średniej wielkości. Budową zewnętrzną przypominają nieco skorki Dermaptera. z którymi byty dawniej łączone. Na końcu odwłoka zamiast masywnych cęgów mają jednak parę długich, wiotkich i członowanych wyrostków (cerci)

(ryc. 81).

Przechodzą przeobrażenie niezupełne. Znane z tropikalnej Afryki.

5-14- Psotniki, gryzki (Psocoptera)

Liczba gatunków -Wielkość —

Tryb życia -

Występowanie —

Wymienione gatunki -Cechy charakterystyczne —

72 w Polsce, na świecie ok. 1600 od 03 do 8 mm długości ciała

ciepłolubne, odżywiają się resztkami organicznymi, glonami i grzybami

liście drzew, kora pni, skały, ściółka, w gniazdach ptaków i mrowiskach, w siedzibach ludzkich psotnik kołatek, czworogratka, zakamamik, sklepiec bardzo drobne owady o charakterystycznej sylwetce i użytkowaniu skrzydeł

Ryc. 82. Gryzki (Psocoptera): Amphigerontia containinata; na podst. Grass* 1951, zmienione

Należą tu drobne i bardzo drobne owady, od 1 mm długości (np. u żyjącego w domach psotnika kołatka Troctes dMnatorius Muli.) do lO mm rozpiętości skrzydeł (np. u żyjącej na drzewach czworogratki Amphigerontia bifasciata Latr. oraz skiepca Psocus longicornis F-). Stosunkowo duża głowa z długimi i wieloczłonowymi czułkami połączona jest za pośrednictwem cienkie-