DSCN1668

Autentyczność w życiu społecznym 17

rzeczywistości po to, aby odkryć najistotniejsze cechy warunkujące przebieg badanych procesów lub czynniki wpływające na badaną rzeczywistość. Można nawet powtórzyć za Fcrdinandem Tónniesem, że nauka i filozofia bada „to, co nie istniejące, jako to, co naprawdę istnieje” [F. Tónnies 1988, s. 11]. Równie często zachodzą przypadki odwrotne - to, co istniejące, ujmuje się jako nie istniejące (abstrahowanie, modelowanie itp-)-

Uwzględniając swoiste cechy procesu poznania naukowego, można przypuszczać, że na podobnej zasadzie fakty i artefakty niejednokrotnie bywają z sobą przemieszane. Odróżnienie jednych od drugich możliwe jest w wyniku inteisubiektywncgo sprawdzania i kontroli uzyskanych rezultatów poznawczych. Można uznać, że przyjęte przez badacza błędne stwierdzenia dotyczące rzeczywistości zostaną prędzej czy później sfalsyfikowane. Nie wiadomo jednak, czy wszystkie. Uzasadnione wydaje się przypuszczenie, że mogą istnieć artefakty, których nie jesteśmy w stanie jako takich rozpoznać (gdyby to było możliwe, nie byłyby one faktami, za które uchodzą, lecz właśnie artefaktami). Próba ustalenia warunków ich poznawalności jest zarazem działaniem zmierzającym do poznania i przezwyciężenia ograniczeń poznawczych samego podmiotu (jest to więc już poznawanie procesu podmiotowego poznania).

2. „Przedmioty wykonane lub przystosowane przez człowieka w czasie jego codziennej działalności" [J. Kmicciński 1997, s. 176]. Niekiedy pojęcie to odnoszone jest do wszelkich wytworów kultury. Wyróżnia się wówczas artefakty: I) językowe (mity, legendy); 2) behawioralne (ceremonie i rytuały); 3) fizyczne (przedmioty materialne) (zob. [M. Rybak 1999, s. 134-133]). (A.S.)

Zob. fakt społeczny, kontrfaktyczność, ontologia społeczeństwa, wzory i modele.

Literatura:

Kmicciński i., 1997, Rekonstrukcja minionych

kultur, Wyd. UMCS, Lublin.

Rybak M„ 1999, Etyka w zarządzaniu przedsiębiorstwem [w:] Etyczne fundamenty gospodarowania, pod red. A. Węgr/cckiego, ĄE w Krakowie - „Cracovia'\ Krakńw.

Tónnies F., 1988, Wspólnota i stowarzyszenie, PWN. Warszawa.

Aspiracje, zob. wartość.

Aspolcczność, termin odnoszony do zachowań, postaw łub cech osobowości, charakteryzujących się unikaniem zaangażowania jednostki w związki grupowe i (łub) realizację celów grupowych. Aspołeczność przybierać może różne formy - od całkowitego wycofania z życia społecznego (czasowego lub stałego), połączonego z odizolowaniem przestrzennym, do celowego unikania kontaktów społecznych i niechęci do angażowania się w bliższe stosunki z innymi. Jeśli izolacja społeczna nie jest wynikiem dążeń jednostki, to takie osamotnienie trudno uznać za przejaw aspołeczności. Należy lakże odróżnić aspoteczność od antyspołeczności. (A.S.)

Zob. anty społeczność, socjalizacja, uspołecznienie osobowości

Autentyczność w życiu społecznym, klimat prawdy i szczerości powstały w sytuacji, kiedy rodzaj i układ relacji w zbiorowości społecznej (grupie, społeczeństwie) umożliwia ekspresję osobowości i rozwój autonomicznych jednostek oraz zapewnia wyartykułowanie potrzeb, oczekiwań grup i osób tworzących zbiorowość. Do wyróżnionych przez Karola Wojtyłę postaw autentycznych charakteryzujących uczestnictwo w społeczności i odniesienie do wspólnego dobra należą: I) postawa solidarności, którą cechuje wyczucie potrzeb społeczności, przedkładanie ponad partykularyzm gotowości „dopełnienia" swoim działaniem działań innych i świadomość sytuacji, w których wypada podejmować działanie i odpowiedzialność wychodzące poza rutynę swej roli społecznej; 2) postawa sprzeciwu. rozumiana jako poszukiwanie pełniejszego i skuteczniejszego uczestnictwa w celu realizacji wspólnego dobra rozumianego