DSCN1682

Jj. Krzepnięcie odlewu

Jj. Krzepnięcie odlewu

Temperaturo, °C

Rysunek 1.72

Wykresy zmian objętości właściwej podczas krzepnięcia żeliwa sferoidalnego o jakości metalurgicznej: A — bardzo wysokiej,

B - średniej, C - bardzo niskiej [17]

górnej powierzchni formy nie jest wystarczające). Formy metalowe zalewane grawitacyjnie mogą być traktowane jako sztywne lub bardzo sztywne, pod warunkiem dobrego zaciśnięcia połówek formy.

Wahania objętości właściwej żeliwa podczas krzepnięcia zależą od dwóch podstawowych czynników: składu chemicznego i szybkości studzenia. Ten drugi parametr zależy głównie od masywności odlewu i w praktyce może być definiowany za pomocą modułu krzepnięcia. Im niższe są wahania objętości przy danym module, tym łatwiejsze jest zasilenie odlewu — odpowiada to żeliwu o wyższej jakości metalurgicznej (patrz p. 1.3.2.3). Na rysunku 1.72 przedstawiono orientacyjne ilościowe zmiany objętości właściwej żeliw sfe-roidalnych o zakresach spotykanych w praktyce. Należy zaznaczyć, że bardzo małe zmiany objętości (krzywa A) można osiągnąć tylko w odlewach o module powyżej 2 cm (odpowiada to płycie o grubości 4 cm) i pod warunkiem utrzymania odpowiedniego składu chemicznego żeliwa.

Na uzyskanie odpowiedniego składu chemicznego żeliwa podczas wytopu ma wpływ wiele czynników, takich jak rodzaj materiałów wsadowych, typ pieca, temperatura i czas przetrzymania w piecu, rozdrobnienie ziaren i inne. Najlepsze z punktu widzenia dobrej jakości metalurgicznej żeliwa mają następujący skład chemiczny:

•    wysoką zawartość składników sprzyjających grafityzacji; zwykle dąży się do uzyskania składu eutektycznego żeliwa, określanego w praktyce tzw. równoważnikiem węgla (patrz p. 3.1.3),

•    niską zawartość magnezu — jednak w ilości niezbędnej do uzyskania grafitu w postaci kulistej, występującego w żeliwie sferoidalnym (patrz p. 3.1.31).

Obecnie nie istnieje próba technologiczna, za pomocą której można by określać jednoznacznie jakość metalurgiczną żeliwa w sposób ilościowy. Sto-