DSCN1691

40 Działanie społeczne

tocznych te. zdawałoby się. elementy subiektywne wywwWJ?"* wpływ na istniejąca rzeczywistość **“ nąPodobny sposób oceny ** zjawisk społecznych przez danej zbiorowości stanowi t^akźe I fakt obiektywny, z któiymnalezysię luzy* Wybór celu oraz środków działania a leżv w znacznej mierze od przyjętej P^r/C/ podmiot definicji sytuacji. W procesie tworzenia definicji sytuacji. który poprzedza podjęcie odpowiedniego działania, szczególnie istotną rolę odgrywają wartości uznawane przez podmiot. Cel działania oraz sposoby jego realizacji można traktować jako przejaw (bądź konkretyzację) systemu wartości przyjętego przez podmiot. Uznawane wartości i normy społeczne, stosownie do zaistniałej sytuacji, wpływają na wybór rodzaju działań. To klasyczne podejście do relacji między działaniami społecznymi a wartościami wymaga jednak uściślenia, gdyż nie zawsze związek ten jest tak prosty i jednoznaczny. Każde działanie realizuje bowiem zazwyczaj wiele celów i wartości równocześnie. Dlatego też podjęcie jakiegoś działania umożliwia realizację pewnych celów i wartości, lecz jednocześnie może nic uwzględniać w wystarczającym stopniu, lub nawet negować, inne wartości, które podmiot uznaje za znaczące. Uświadomienie sobie tego typu sytuacji przez podmiot może doprowadzić do zaniechania działania Ponadto podmiot nie zawsze dysponuje precyzyjną i w pełni uporządkowaną hierarchią wartości. Wynika to z faktu, że pewne wartości są nieporównywalne (bądź trudno porównywalne). Dopiero w wyniku podjęcia działania podmiot może uświadamiać sobie wartofci które realizuje. Prowadzi lo albo do modyfikacji lego działania, albo do (irzekszlałeeń w obrębie systemu waności Każde działanie przebiega w pc_w,vm ołoczemu społecznym Zewnętrzne 2 wpływają na przebieg daneeo jednakże nie determinuj, go w catofcfS mioi zwykle ma możliwość wyborni , różnym, sposobami działań Oz,££**

łeczne nic przebiegają jednak w j*.. Wielość działających podmiotów pJjJi jc. ze poszczególne działania moęą sobą zgodne, przeciwstawne lub ncutr^i? (tj. zorientowane na realizację odmienni celów i wartości). Tego typu sytuacjaH rzeczy prowadzi do zjawisk współdziała! * lub konfliktu między różnymi podmiot^ Działania stanowią podstawowy element T temu społecznego (T. Parsons 1964. _s. 5^ Pomimo że w znacznej mierze kształtują _c-istniejący system społeczny, to równoc^ nie występuje także zależność odwrotna" system społeczny organizuje podmiotowe działania. Zadaniem teorii socjologią jest nie tylko dokonanie analizy pojcd\n-czego działania, wyodrębnienie jego ćłc-mentów składowych i ustalenie wz2jcramdi relacji między nimi, lecz przede wszysj-wyjaśnienie zdarzeń i procesów społecznych powstających w wyniku wielości ro/-norodnych działań. Zjawiska 1 procesy społeczne zachodzące w skali makrospołec?nc morzone są przez konkretne działania po&-mioiowe. Bierze się to stąd. że każde działanie jest pewnvm zdarzeniem [T. Kotarbiński 1982, s. 16 19. 357-358], Realizacja celu działania oznacza jakąś zmianę, gdyrs bowiem w wyniku działania nic się p.k zmieniło, to jego podejmowanie me miałoby żadnego sensu. Stwierdzenie to zachowuje swoją ważność również w przypadku, gdy celem działania jest zachowanie status (fuo, a więc niedopuszczenie do zaistnienia jakiejś przewidywanej sytuacji, która oceniana jest negatywnie

W różnych koncepcjach działań społecznych w iele uwagi - jak już wskazywano - poświęca się problemowi wartości ^ noczcśnic można zauważy ć, że samo działanie również może być traktowane iak° pewna wartość Dążenie do realizacji "V branych celów , aktyw izm podmiotowy, ^ n«ane są w naszej kulturze poz>i>"*^lc Uważa się, żc dzięki tego typu post.'"'¹ możliwy jest rozwój społeczno-ckonom*-ⁿ> Między innymi z tego t\pu podcj*^J )^v>^n,ka stanowisko uznające działania cezne za zasadniczy, a nawet jedyny