DSCN1709

58 Halo effect

wersja. Koncepcję habitusu w ujęciu P. Bo-urdieu wykorzystał Michel Dobry [1995] do analizy kryzysów politycznych. (A.S.)

Zob. mentalność, naśladownictwo, normy społeczne. przemoc symboliczna, socjalizacja.

Literatura:

Bourdieu P.. Passeron J.-C., 1990. Reprodukcja. Elementy teorii systemu nauczania, PWN. Warszawa.

Dobry M., 1995. Socjologia kryzysów politycznych, Wyd. Nauk. PWN, Warszawa.

Elias N., 1980, Przemiany obyczajów w cywilizacji Zachodu. PIW. Warszawa.

Kłoskowska A.,    1990, Teoria socjologiczna

Pierre'a Bourdieu [w:| P. Bourdieu, J.-C. Passeron. Reprodukcja Elementy teorii systemu nauczania, PWN. Warszawa.

Halo effcct, zob. efekt aureoli.

Hipostazowanie, zob. indywidualizm metodologiczny, teleologia.

Hipoteza, zob. operacjonalizacja.

Hipoteza Sapira-Whorfa, hipoteza głosząca, iz ludzkie myślenie determinowane jest przez język. Struktury językowe, warunkując postrzeganie, klasyfikowanie i sposoby ujmowania rzeczywistości przez człowieka, wpływają tym samym na jego stan świadomości i cechy myślenia o rzeczywistości. W samym języku zawarty jest, do pewnego stopnia, obraz rzeczywistości. Hipotezę tę sformułowali antropologowie amerykańscy Benjamin Lee Whorf i Edward Sapir na przełomie lat dwudziestych i trzydziestych. Podobne stanowisko głosili Charles K. Ogdcn i Ivor A. Richards [W. Makarczyk 1991, s. 175], a także, na gruncie filozoficznym, Ludwig Wingenstein („granice mego języka oznaczają granice mego świata**). W okresie późniejszym hipoteza ta stała się przedmiotem licznych kontrowersji, stymulując rozwój nauk społecznych, w tym m.in. socjologii języka. Obecnie raczej nie kwestionuje się związku występującego między językiem i myśleniem. Wątpliwości budzi natomiast radykalne sformułowanie tej hipotezy, w |ua-język uznaje się za jedyną detenninS myślenia. (A.S.)

Zob. efekt uodpornienia, ethos.

Literatura:

Makarczyk W., ! 991. Studia nad aparaturą ^ jęciową socjologii. IFiS PAN. Warszawa. Sapir E.. 1978. Kultura, język, osobowość By brane eseje, PIW, Warszawa.

Whorf B.L.. 1982, Język, myśl i rzeczywiste PIW, Warszawa.

Historycyzm, zob. rozwój społeczny

Holizm, stanowisko głoszące pryma całościowego ujmowania zjawisk społecznych. W ujęciu ontologicznym podkreśla się, że cechy jakiejkolwiek całości (np. zbiorowości, społeczeństwa, systemu społecznego) są jakościowo odmienne od cech jej elementów składowych. Całość jest czymś więcej niż tylko sumą składników Występują w niej ponadto wzajemne powiązania, oddziaływania i zależności między elementami, tworzy- się struktura z jej swoistą dynamiką. Niekiedy w ramach holizmu ontologicznego przyjmuje się także, 2e cechy części są determinowane przez całość (np. Talcott Parsons przyjmuje, że system społeczny „dopasowuje sobie” cechy jednostek pod kątem ich przydatności w realizowaniu funkcji systemu).

W ujęciu metodologicznym uznaje się. że w wyjaśnianiu zjawisk społecznych należy skupiać uwagę na badaniu wspomnianych całości, a nie tylko ich elementów; części nie mogą zostać w pełni zrozumiane w oderwaniu od całości. W obrębie holizmu metodologicznego wyróżnić można wersję słabszą (postulującą jedynie ten sposób podejścia) i wersję mocniejszą (wykluczającą możliwość odmiennego sposobu wyjaśniania).

I lolizm łączy się niejednokrotnie z emer-gentyzmem. przeciwstawia się natomiast redukcjonizmowi, przybierającemu postać indywidualizmu metodologicznego lub ato-mjzmu. Jako przykład teorii, w której po-