DSCN1726

Klasy społeczne 75

typów i autostereotypów funkcjonujących w obrębie danej zbiorowości. Często wyko-rzystujc się tradycyjne podziały typu „lewica” i ..prawica„postępowcy” i „konserwatyści”. Stanisław Ossowski (1982. s. 120 i n.J wskazywał na dychotomiczne wizje struktury klasowej, które mogą być w niektórych sytuacjach traktowane jako kalki, przez pryzmat których postrzegana jest rzeczywistość społeczna. Uproszczony obraz struktury społecznej wykorzystywany jest w różnych ideologiach w celu mobilizacji społecznej i dokonania zmiany. Z tego względu kalki stanowić mogą dogodne narzędzie manipulacji. „Cliche funkcjonuje przez maskowanie jakiegoś stanu rzeczy. To zaś jest równoznaczne z fałszerstwem o ty le. o ile maskuje się jakiś stan rzeczy-spodziewając się, źe ujawnienie go nic doprowadziłoby do wy boru zgodnego z zamysłami osoby posługującej się cliche" (J.P. Stern 1980. s. 295J. Liczne przykłady tego typu manipulacji występują w sferze języka propagandy politycznej [V. Klempe-rer 1983J oraz reklamy. Nazwy niektórych ugrupowań politycznych czasem celowo tworzy się z wykorzystaniem kalek funkcjonujących w obrębie zbiorowości; najbardziej znanym przykładem może być historia powstania nazw bolszewicy i micnszcwicy. (AS.)

Zob. makiawelizm jako syndrom zachowań, nowomowa, socjotcchnika.

Literatura.

Kbnpcrer V . 1983. LT! (Lingua Tertit Imperii). Notatnik filologa, Wyd Literackie, Kraków Wrocław

Ossowski S., 1982. Struktura klasowa w społeczne) świadomości |w:| tegoż, O strukturze społecznej, PWN. Warszawa Stern J.P. 1980. Manipulacja za pośrednictwem cliche (w: | Język i społeczeństwo, wybór ' wstęp M Głowiński. Czylelnik. Warszawa

Kapitali/m nomenklaturowy, zob. nomenklatura.

Kara. zob. zachowania społeczne.

cvi, Jo    ' l^{L emCnl systemu} aratyfika-

łiiirurh- ^haraktełyzuj^{ący si<}? ^cndogamią, "Parkowaniem i Vzłon-~ P^rz>P^nym. Zakazane są koniak-

wTl. ^{C/ 0nkami} Poszczególnych kast. wykluczona _Jcst ruchliwość społeczna. System kastowy może być ujmowany z trzech Perspektyw - jako system stratyfikacji społecznej. system pluralizmu socjokultu-rowego oraz jako specyficzny typ interakcji społecznej [G D. Berrcman 1982. s. 5081. według Lmila Durkheima (1999, s. 30] kasta to grupa rodzinna i religijna. Społeczeństwo kastowe nie dopuszcza ruchliwości pionowej, z tego względu jest ono przeciwstawiane społeczeństwu klasowemu, w którym taka możliwość występuje. 2. W' ujęciu potocznym (szerszym) przez kastę rozumie się zazwyczaj grupę zamkniętą, sztywną, kultywującą ideę własnej wyższości (zob. (F.. Ciemiak-Szóstak 1991. s *115]). (A S.)

Zob. ruchliwość społeczna, stratyfikacja, struktura społeczna.

Literatura:

Berrcman G.D.. 1982. Caste Systems [w:] Modern Sociołogy. Introductory Rcadings, I*. Wofsfey (cd). Pcnguin Books, New York Cierń lak-Szostak l\, 1991. Pojęcie kasty Kontrowersje teoretyczne, Zeszyty Naukowe. AL w Krakowie. Kraków, nr 354 Duikheim E.. 1999. O podziale pracy społecznej, Wyd. Nauk PWN. Warszawa.

Kategoria społeczna. zob. agregat.

Klasa średnia, zob. klasy społeczne.

Klasy społeczne, wielkie zbiorowości społeczne charaktery zujące się zróżokowanym dostępem do bogactwa, władzy i wiedzy (zob. (W. Wesołowski 1995]). /.różnicowanie to ma charakter trwały (samood-twarznjący się). W innych ujęciach klasy społeczne to zbiorowości różniące się interesami. Ks Władysław Piwowarski (1993. s. 78] klasę społeczną określa jako „społeczny podmiot, którego członkowie odznaczają się strukturalnie podobnym miejscem w procesie gospodarowania i podobnym