DSCN1756

S.l. Materiały na odlewy 159

S.l. Materiały na odlewy 159

iści Zn [9]

| czym jest ona lów o większej iranej pękaniem Iz dwóch liter, :jna informuje ijdująca się za L cecha MO60 :tórym średnia

re, zawierające ć na działanie się na odlewy ib okrętowych imież na duże we często za-

3 kilach), które rozdrobnienie me mosiądzów :uralnych.

aą na korogę tirze. Te właś-ect dość drogi-

Nikiel jest pierwiastkiem uniwersalnym, tworzącym roztwory nieograniczone (Ni-Cu) lub o szerokim zakresie rozpuszczalności (Ni-Fe, Ni-Cr). Ma dobre własności mechaniczne zarówno w temperaturze pokojowej, jak i podwyższonej. Stopy mogą być umacniane przez roztwór (Co, Fe, Cr, Mo, W, V, Ti oraz Al) za pomocą węglików typu MC, M₆C, M₇C₃ oraz Mj₅C₆, wreszcie wydzieleniowo przez fazy międzymetaliczne y', (NijTi). Stopy niklu dzieli się na cztery podstawowe grupy: konstrukcyjne, żaroodporne i żarowy-trzymale o specjalnych właściwościach fizycznych i chemicznych oraz oporowe. Omówione tu zostaną stopy należące do grupy pierwszej i drugiej, a także stopy odporne na korozję. Do pierwszej grupy należy nikiel stopowy, czyli stopy niklu z niewielkimi dodatkami Si oraz Mn, których właściwości wynoszą odpowiednio .R„!s400 i 630 MPa, a Ai₀&35 i 45%. Stosuje się je na odlewy dla przemysłu spożywczego, maszynowego, chemicznego i elektrotechnicznego.

Najbardziej znanymi i rozpowszechnionymi są stopy Moneala, zwane monetami, w których głównym dodatkiem stopowym jest Cu, tworząca z Ni roztwór stały ciągły. Są to m.in. stopy NiCu28Fe3Mn o wytrzymałości na rozciąganie R_m = 500 MPa oraz bardziej wytrzymały stop NiCu30Fe2Mnl o Jł_m=650 MPa. Dodatek 3% Al zwiększa odporność korozyjną, a także umożliwia umocnienie wydzieleniowe, dzięki czemu stopy osiągają R_m= 1100 MPa, As=25% i twardość 320 HB. Monele stosuje się na narzędzia medyczne, zawory rozrządu, łopatki turbin gazowych, śruby okrętowe, a także w przemyśle chemicznym, zwłaszcza produkującym włókna sztuczne.

Stopy Ni wyróżniają się doskonałą odpornością na koroąję, przy czym zależy ona od wielu czynników związanych ze środowiskiem, które wpływają na szybkość korozji. W grupie tej znajdują się stopy niklu z dodatkiem Cu, Mo, Fe, a także z niewielką ilością Al, Si oraz Mn. Największe zastosowanie znalazły stopy z grupy hastelloy, których odmiany mogą być używane w różnych ośrodkach korozyjnych.

Na szczególną uwagę zasługują stopy żaroodporne i żarowytrzymałe, tzw. nadstopy, które mogą pracować pod obciążeniem w temp. 850 °C, a nawet wyższej. Wyróżnia się trzy rodzaje nadstopów, a mianowicie: o osnowie niklowej, żelazowej oraz kobaltowo-niklowej. Najważniejszą grupę stanowią jednak stopy żarowytrzymałe o osnowie Ni, zawierające ponad 10 pierwiastków stopowych, z których każdy został wprowadzony w ściśle określonym celu. Pierwiastki stopowe można pogrupować jako:

•    umacniające przez tworzenie z Ni roztworu stałego: Co, Fe, Cr, V, Mo i W;

•    umacniające wydzieleniowo przez tworzenie faz typu /: NijAI, Ni/1'i lub NijfiyU);

•    tworzące węgliki typu: MC, MgC, M ,C, oraz MjiC^: Cr, Mo, W, V, Nb, Ta i Ti;

•    segregujące do granic ziaren: B, Mg i Zr;

•    tworzące na powierzchni tlenki zabezpieczające przed ullcniunicm: Cr i Al.