DSCN1781

Opór wobec zmian 129

oddziaływania na nią jest problemem dużej wagi- (A.S.)

7ob. postawa jako definicja sytuacji, władza, mcralura:

Mikułowski Pomorski J., 1980, Badanie masowego komunikowania, PWN, Warszawa.

Tanie G., 1904, Opinia i tłum, Gebethner i WollV. Warszawa.

/alter J., 1998, Definicje opinii publicznej |w:| Macka i społeczeństwo. Antologia tekstów i zakresu socjologii polityki, t. 2, wybór i oprać. J. Szczupaczyński, Wyd. Nauk. Scholar. Warszawa.

Opis, zob. socjografla.

„Opium intelektualistów’', zob. „opium ludu".

„Opium ludu” („opium mas"), termin wprowadzony przez Karola Marksa i Fryderyka Engelsa na określenie funkcji pełnionych przez religię. Zdaniem twórców marksizmu wiara religijna, stanowiąc przejaw tzw. fałszywej świadomości, ułatwia klasie robotniczej pogodzenie się z niesprawiedliwością społeczną i opóźnia tym samym wybuch rewolucji społecznej. Z tych m.in. względów marksizm gwałtownie zwalczał religię. W okresie późniejszym, w ideologii wielu partii komunistycznych, zaczęto posługiwać się zwrotem „opium dla ludu". Ta drobna zmiana miała na celu uwydatnienie rzekomo makiawclistycznych dążeń grup rządzących wobec nieświadomych niczego robotników. W ten sposób tłumaczono zarazem brak odzewu klasy robotniczej na propagandę komunistyczną w niektórych krajach. Raymond Aron [2000] analizując przyczyny zauroczenia intelektualistów francuskich komunizmem, sparafrazował określenie klasyków marksizmu, mówiąc o ideologii komunistycznej jako o „opium intelektualistów". (A.S.)

Literatura:

Aron K , 2000, Opium Intelektualistów. Wyd. Muza, Warszawa.

Opór wobec zmian, szereg działań społecznych, z reguły nieformalnych, mających nic dopuścić do wprowadzenia innowacji. Opór ten wynikać może z zagrożenia interesów jakiejś grupy, zwłaszcza jeśli zmiany dotyczą struktury władzy, poziomu uzyskiwanych dochodów lub prestiżu. Opór wobec zmian wynika również ze swoistego tradycjonalizmu - wyuczone i spetryfikowane sposoby działań wymagają mniejszego wysiłku, niż uczenie się nowych. Tego typu postawa jest poniekąd zrozumiała, dlatego wprowadzanie zmian musi być odpowiednio przygotowane. Należy przekonać zespół, którego zmiana dotyczy, o celowości i zasadności jej wprowadzenia, przeprowadzić odpowiednie szkolenia itp. Jeśli w zespole tym uda się wytworzyć poczucie współautor-stwa, to opór wobec zmiany maleje.

Podstawowym czynnikiem warunkującym skuteczność wprowadzanych zmian jest ich opłacalność w długiej perspektywie i przekonanie o ich zasadności. Wprowadzanie innowacji, zwłaszcza w początkowym okresie, pociąga za sobą zwykle znaczne koszty i dodatkowo powoduje zakłócenie równowagi organizacyjnej. Z tego względu wprowadzanie zmian w sposób nie przemyślany lub zmian niepotrzebnych („zmiana dla zmiany") wzbudzać może u/asadniom opór (o czym niekiedy się zapomina, traktując to zjawisko jako wyłącznic negatywne). Ponadto opór wobec zmian wzrasta w wypadku zmian długotrwałych i radykalnych: permanentna rewolucja łatwo prowadzi do dezorganizacji i rodzi pragnienie stabilizacji.

M. Crozier i E. Fricdberg [1982] opór wobec zmian traktują jako rodzaj strategii stosowanej przez niektórych aktorów w grze organizacyjnej. Jej celem jest przeciwstawienie się zmianom zagrażającym autonomii oraz naruszającym istniejące stosunki władzy. „Im mniejsze możliwości regulowania stopnia swego zaangażowania ma aktor, tym mniej będzie on skłonny do angażowania się i tym bardziej skłonny do przyjmowania strategii ochronnej, wyrażającej się w zachowaniach apatycznych, pasywnych, «wycofujących się»” [ibidem, s. 76].