DSC916

życia społecznego, a zamiast tego staje się coraz bardzie od z coraz mocniej ograniczoną funkcją wyjaśniania i legUyn^^ ⁱⁿ*yUicj. nującego kształtu społeczeństwa.    ' ^IZOvvania

2. Drugi wpływowy wątek w refleksji nad religią i sekul centruje się na zdolności poglądów empirycystyczn\_ch i ^ *** W udowadniania niewiarygodności i słabości religii ora/ _/asi ^n<iuk(>K>eh śleniem opartym na potwierdzonym doświadczeniu i rozumie cy¹'³ JCj ców tego triumfalistycznego poglądu znajdziemy francuskich * *****^tW6r* stów i myślicieli szkockiego Oświecenia. Wiara Davida Humc^,C>^^l0Pe<ly‘ ludzki mogłaby symbolizować to podejście. Antycypując teorię 4* ^T°^ZUlh poznawczego, przypisał on wiarę w cuda irracjonalnej odmowie ^yS<>nansu dogmatów religijnych w obliczu niewygodnych faktów. J_eg₀ zdanT*⁷¹' dectwa rzekomych cudów nie tylko nie łamią praw natury ale potwierdzają. Hume nie wierzył także, że istnienie niezmiennych^' ** natury* miałoby przemawiać na rzecz istnienia boskiego architekta Do ^W dził, że w naturze istnieje wiele anomalii, a efekty działania sił nut ° zawsze bywają zbawienne dla człowieka. Uznawał za zrozumiałe że ludzki, przyzwyczajony do szukania związków relacji przyczynowo-skuf kowych, podsuwa myśl o boskiej inteligencji zdolnej wprowadzić porządek w działania natury*. Wątpił jednak, czy na tej podstawie można wnioskować zasadnie o istnieniu Boga. W swoich Dialogach o religii naturalnej posunął się jedynie do wskazania możliwej analogii pomiędzy źródłami porządku naturalnego a inteligencją istot ludzkich. Co więcej, daleki był od uznania że wiara w monoteistyczne bóstwo sprzyja politycznej wrażliwości i tolerancji. W Naturalnej h ii religii dowodził, że religic monoteistyczne często 9 się / irracjonalnym i    *em i nietolerancją wobec mniej-

;; Podobna postawa lekceważenia i szyderstwa wobec szkodliwego wpływu głębokich przekonań religijnych c h< wała także najbardziej śmiałych wolnon ieli, i    | ach nad tworzeniem fran

cuskiej Encyklopedii w połowie XVIII wieku.

Jedną / zadziwiających cech dyskusji socjoh ¹ znych na temat sekularyzacji jest jednak skłonność do pomijania, niedostrzegania lub umyślnego ignorowania /nac/ema zarówno zorg    k • rozproszonych ata-

iigię. Tak, jakby można byłt    I ekularyzacji w ka-

ulimowych, takich jak

^,unks )onalne. mc h_llMar

walka Masowa czy mvnic

_nlkow . osób. wtóre aWl> w nic anga,„w.ły w Ump.nT™ ^UW*«^c*y*-. społeczeństw świeckich Biot* pod uwag,. _łc m,nu„e _WZTnl'*'^Cy“^C"

. organizacje >połec*nc w W.cIW.c, Bryl.n,, , p^a _ni,

zacK- racjooahztn. atc./m , hunumrm. niezbędna ,cm Jn,* * ^U,c>' bezpośrednim . pośrednim wpływem na sekulacy*** „_r . ^{n#d ,ch} interpretowania tego zjawiska (Campbell 197 j 5__K)    ^n# 'Prwoby

Su san Burki utrzymuje. Ze organizacje ateistyczne i ag cieszyły stc nigdy szczególna popularności, czv wpływem'"^'"' jednak głoszone przez, me poglądy „są _w wtękwtości zgodne T 'Y?"*’. naszego społeczeństwa (1977: 2). Ta pozorna sprzeczność stan*'mc^T zumiała, jeśli uśw .arlom.my sobie. Ze wielu ..zwykłych ludz," _Wv świcckt światopogląd niezależnie od działalności jakichkolwiek .... ^V/n“'^e świeckich. Innymi słowy, kultura w W.elkicj Brytanii jest juZ doTao stopnia zsckularyzowana. ze istnienie dużych , społecznie wpływowych organizacji działających na rzecz sekularyzacji mc jest konieczne W i_vm przypadku krzewienie wolnej myśli jest głównym elementem podejścia do problemu społecznego tworzenia granic między sferą religijną a św.ecka

3. Trzeci wpływowy wątek teom społecznej dotyczy wewnętrznej dynamiki religii. szczególnie zaś chrześcijaństwa. Wykorzystując wyniki specjalistycznych badań z historii religii. religioznawstwa porównawczego, językoznawstwa historycznego i teologii. Max Weber i Ernst Troetisch zbadali złożone wzajemne oddziaływanie czynników kulturowych i materialnych. które wyjaśniały powstawanie pewnych typów idealnych w roz woju religii. Obaj uczeni podzielali powszechną fascynację społeczną dy namiką religii, szczególnie zaś specyficzną kwestią „zachowania energi religijnej". Zajmowali się analizą sposobów instytucjonalizacji i okresoweg wskrzeszania natchnienia i entuzjazmu religijnego, które ostatecznie jedna przybierały zawsze rutynowe formy, odbierające religii żywotność ort czystość. W przypadku Troeltscha zainteresowanie tym, co można nazw; „entropią religijną” czy też skłonnością do nieporządku i inercji odnosi się do dziejów liberalnego protestantyzmu, a szczególnie jego etyki spoi cznej, na początku XX wieku, w okresie rosnącego zagrożenia relatyv zmem, nihilizmem i innymi skrajnymi postawami (Seguy 1980). Wet