DSC939

\<1 1

terminu ..plural'"” „ego podejść do

"przez biologów rclien. .ilt* rou ni_C/oh|. naukowych badań nad rcligią.

^onaPlu

^J»

u

OBJAŚNIENIE POJĘĆ

Socjolodzy rehgh łączą zwykle pod ogólnym poję_Cj_c zy odrębne aspekty publicznego wymiaru rcligjj. p_{n pier}^^m wa różmq się pod względem stopnia zróżnicowania rcligj****' ^Sp°łcc^^U yziotn akceptacji czy też uznania, jakim cieszą się _w sf^C^°

/maile grupy religijne, zmienia się w zależności od J^_r^publicf'' zne jesl także poparcie dla owej moralnej i politycznej w_aJ^U P° ^,ł*ec,^Cj tszerzame społecznej akceptacji dla rozmaitych religij. VVf ,< °^VC/’ _Jc^' ac/eme terminu oddaje ideologiczne lub normatywne ^ⁿ'^{C Ioos}*ati^ 5rc nazywam „pluralizmem" Te trzy zjawiska są bez w sobą związane, dla mnie ważne jest jednak ich możliwie na ^ ^ ^b/isfco 'rA-rnienie.    *' ^U’^{V ra?}'^n,ejs/_e

ZRÓŻNICOWANIE w RELIGII

.Zróżnicowanie" jest .erminem tak powszechnym w języku codzie* _nym w naukach społecznych, ze chęć analizowama zakresu jego znaczeń może mc wydać dziwna. Zróżnicowanie religijne potraf, jednak przyb.erać różnorodne formy, a dominujące koncepcje plural.zmu religijnego odzwie, ciedlają tylko mektóre z nich. Należy zatem dokonać anal,tycznego rozróżnienia pomiędzy pięcioma formami zróżnicowania w religu:

i Może się wydawać, że najprostszym wskaźnikiem zróżnicowania religijnego w danym kraju jest całkowita liczba funkcjonujących tam odrębnych organizacji religijnych lub tradycji wyznaniowych. Stark i 1 inkę przyjmują wyłącznie takie znaczenie „pluralizmu : „Dopóki rynek religijny nie zostanie poddany kontroli, będzie on przybierać zdecydowanie pluralistyczny charakter. (...) Określenie pluralistyczny odnosi się do liczby firm działających na rynku: im więcej firm posiada znaczące udziały w rynku, tym wyższy jest stopień pluralizmu” (2000: 198, kursywa oryg.). Pogląd ten. brzmiący przekonująco, me uwzględnia jednak tego, ze niektóre wsjx>l

112

,_i4j_IJfie mogą być małe. aby zyskać jakiekolwiek "‘olejny ^<IO'^yC,y '^{yCh ws}P^óln« religijnych, ku* funkcjonuj. _lylko

realne znaczenie.

• '_Trudno orzec, czy ** _rł.,_i4ijiiie^,\ skoro jego ..rynek religijny składa się w istocie z jednej

,_(nW„ konkretnym m.cjscu, po_za k.rtrym po_z„st_{ajq prak} ’    '_Z1

.....| ^{Ca,V kfaJ raOŻna WÓW}c^ afaHItf _Jako ,,X"^na;

jny ^^^^sowych społeczności wiernych i nieznacznej liczby „rywali**, lub 6*^tX U _w,ększość ludzi nic ma żadnego kontaktu. Z punktu widzenia / ^kI^^ry,n,_vVt.go „konsumenta** wybór może się w tym wypadku okazać

ograniczy-

na

*y>\ Alternatywne rozumienie zróżnicowania religijnego skupia się nie iolnotach, lecz na związanych z nimi jednostkach. Jeżeli różne grupy ^ byłyby w stanie przyciągnąć do siebie znaczącą liczbę ludzi, da-^fŁ ,‘łohy to podstawę do mówienia o pluralizmie religijnym. Trudno jednak scalić- co właściwie oznacza ..znacząca liczba ludzi”. Na przykład człon-^nvie Kościoła greckokatolickiego w Turcji, których liczba nie przekracza dzisiaj kilku tysięcy, nadal ze względów politycznych utrzymują, że ich kraj może się poszczycić tradycją zróżnicowania religijnego. Kolejny praktyczny problem polega na ustaleniu, czy należy uwzględniać te osoby, które jedynie utożsamiają się ze wspólnotą religijną, te, które oficjalnie do niej przynależą, czy może te, które od czasu do czasu uczestniczą w jej działalności. Rzecz w tym, że jednostkowe i wspólnotowe postrzeganie zróżnicowania może być nie mniej ważne niż dane liczbowe.

3.    Całkiem innym wskaźnikiem zróżnicowania religijnego jest liczba odrębnych tradycji wyznaniowych czy też religii światowych występujących w konkretnym kraju. Pod pewnymi względami jest to wskaźnik bardziej użyteczny niż liczba odrębnych wspólnot czy poszczególnych członków , ponieważ może ukazywać znaczące różnice ideologiczne i kulturowe. A zatem każdy kraj, w którym istnieją co najmniej dwie tradycje wyznaniowe posiadające dużą liczbę wyznawców, można określić jako „zróżnicowań> religijnie”. W takim ujęciu wewnętrzne różnice występujące w ramach głównych tradycji religijnych nie musiałyby wcale oznaczać zróżnicowania.

4.    Inna możliwość, występująca zwłaszcza w tych krajach, gdzie poparcie dla wielkich organizacji religijnych jest względnie słabe, poleca na oszacowaniu liczby jednostek, które w ramach własnego jednostkowego doświadczenia łączą różne poglądy religijne. Jest to oczywiście miara zre t

w: