dydaktyka28

dotychczas tylko jedni} taksonomię celów tej dziedziny. Jej układ przedstawia schemat 2.

Schemat 2

Taksonomia celów wychowania

Poziom	Kategoria
1. Działania	A. Uczestnictwo w działaniu U. Podejmowanie działania
II. Postawy	C.    Nastawienie na działanie D.    System działań

A. Uczestnictwa w działania polega na świadomym i uważnym odbiciamii określonego rodzaju bodźców oraz wykonywaniu czynności odpowiadających przyjętej roli, jednak bez. wykazywania inicjatywy. Wychowanek ani nic unika danego rodzaju działania, ani leż go nic podejmuje z własnej woli. natomiast chętnie dostosowuje się do sytuacji

II. Podejmowanie il.-.ialama polega na samorzutnym rozpoczynaniu danego rodzaju działania i wewnętrznym zaangażowaniu w wykonywanie danego rodzaju czynności. Wychowanek nic tylko dostosowuje się do sytuacji, w jakiej się znalazł, ale i organizuje ją w pewien sposób. Jest to jednak postępowanie mało jeszcze utrwalone.

C Nastawienie na działanie polega na konsekwentnym wykonywaniu danego rodzaju działania na skutek trwalej potrzeby wewnętrznej i dodatniego wartościowania jego wyników. Wychowanek jest zwolennikiem lego działania i zachęca do niego innych, poglądom jego brak jednak szerszego uogólnienia i pełnej spoistości.

I). Siewem działań polega na regulowaniu określonego typu działalności za pomocą harmonijnie uporządkowanego zbioru zasad postępowania, z. którymi wychowanek ide.11-tyfikujc się do tego stopnia, że można je uważać za cechy jego osobowości. Wychowanek nic zawodzi nawet w bardzo trudnych sytuacjach, a jego działania odznaczają się skutecznością oraz swoistością stylu.

Posługiwanie się taksonomii] celów wychowania nic jest łatwe, mimo iż ujmuje ona głównie działania wychowanka, które si| w zasadzie obscrwowalne, a dopiero wtórnie — nieobscrwowalne uczucia. Dobrym ćwiczeniem w stosowaniu taksonomii jest dla studenta samoocena osiągnięć motywacyjnych w wybranych zakresach działalności.

Znajdź przykłady z różnych zakresów działalności studenckiej, naukowej, towarzyskiej, rodzinnej, sportowej, artystycznej itp. dla poszczególnych kategorii celów wychowania. Jak dochodzi do najwyższych osiągnięć? Czy znalazłeś potwierdzenie hicrarchiczności taksonomii?

Spróbujemy teraz określić cele motywacyjne studenta uczącego się rozróżniania celów kształcenia. Cel: „Wdrożenie do analizowania celów kształcenia z wykorzystaniem taksonomii celów” — mieści się w kategorii A taksonomii

Wypis/, kilka operacyjnych celów kształcenia z programów nauczania twojego pizcdmioht >v szkole podstawowej i średniej. Jeżeli nic znajdziesz dobrych przykładów, sam je sformułuj. ‘ W czym się wyiaża opcracyjność łych celów? Udowodnij, że opcracyjność lo nic to sarno, co ' izczcgólowość celu. Jakie widzisz możliwości przezwyciężenia wad celów operacyjnych?

Rozłączenie poznania i motywacji — a także odłączenie sprawności ruchowych — utrudnia nam intuicyjne projektowanie i pojmowanie celów kształcenia. Przynosi wszakże istotne korzyści. W każdej z lycłi dziedzin cele _; mogą być dalej klasyfikowane, a wyodrębnione kategorie mogą być uporząd-j cowane hierarchicznie.[Hierarchiczną klasyfikację celów będziemy nazywać ‘.aksonamią celów. Ilierarchiczność taksonomii polega na tym, że wyższe categorie mieszczą w sobie kategorie niższe, a więc osiągnięcie celu wyższego nowi nam, że ceł niższy został także osiągnięty. (

Zajmiemy się najpierw taksonomią celów dziedziny poznawczej, inaczej: aksonomią celów nauczania. Najpopularniejszą w Polsce ramową taksonomią :elów nauczania jest taksonomia ABC (zob. schemat I).

Schemat i

Taksonomia celów nauczania

Poziom	Kategoria
1. Wiadomości	A. Zapamiętanie wiadomości I). Zrozumienie wiadomości
11. Umiejętności	C.    Stosowanie wiadomości w sytuacjach typowych D.    Stosowanie wiadomości w sytuacjach problemowych

A. Zapamiętanie wiadomości oznacza gotowość ucznia do przypomnienia sobie pewnych terminów, faktów, praw i teorii naukowych, zasad działania Wiąże się to z elementarnym poziomem rozumienia tycli wiadomości: uczeń nic powinien icli mylić ze sobą i zniekształcać.

U. Zrozumienie wiadomości oznacza, że uczeń potrafi je przedstawić w innej formie, niż, je zapamiętał, uporządkować i streścić, uczynić podstawą prostego wnioskowania.

C.    Stosowanie wiadomości w sytuacjach typowych oznacza opanowanie przez ucznia umiejętności praktycznego posługiwania się wiadomościami według podanych mu uprzednio wzorów. Cel, do którego wiadomości mają być stosowane, nic powinien być bardzo

. odległy od celów osiąganych w toku ćwiczeń szkolnych.

D.    Stosowanie wiadomości w sytuacjach problemowych oznacza opanowanie przez ucznia umiejętności formułowania problemów, dokonywania analizy i syntezy nowych dla niego zjawisk, formułowania planu działania, tworzenia oryginalnych przedmiotów, wartościowania przedmiotów według pcwnycli kryteriów.

Taksonomia ABC jest ponadprzedmiotowa. Jej terminologia jest neutral-ta, nie związana z żadną grupą przedmiotów szkolnych. Pozwala to na zerokic wykorzystanie taksonomii, ale nie zapewnia dostatecznej precyzji