Fanti
7

niwelacyjnych. Nieścisłości te przenoszone były do wielu późniejszych materiałów, które jeszcze obecnie mogą być wykorzystywane, w związku z czym niezbędna jest weryfikacja podkładów.

I.łi.4. Studia geologiczne i geotechniczne

W pracach studialnych i przy projektowaniu budowli wodnych musimy dysponować dostatecznie dokładnymi danymi z badań geologicznych i geo-leelmicznych obejmujących obszar wstępnie wybranej lokalizacji budowli.

Niezależnie od etapu projektowania prace badawcze muszą obejmować:

a)    tereny w osi zapory,

b)    tereny czaszy zbiornika i zboczy przyległych,

<•) tereny przewidywanych złóż materiałów miejscowych możliwych do wykorzystania przy budowie obiektu.

Zasadniczym celem prac jest uzyskanie informacji o:

■ własnościach fizyczno-mechanicznych gruntów,

-    budowie geologicznej podłoża — istniejących warunkach naturalnych (naprężenia istniejące w podłożu),

danych sejsmicznych badanego terenu, warunkach hydrogeologicznych i geohydrologicznych,

-    złożach materiałów, które mogą być wykorzystane przy budowie ■i >hioktu,

-    przewidywanych zmianach własności fizyczno-mechanicznych podłoża w wyniku zmian hydrogeologicznych i geohydrologicznych,

-    badaniach jakości wód podziemnych i ich wpływu na konstrukcję projektowanego obiektu (agresywność wód),

•    kierunkach filtracji wód podziemnych istniejących i prognozowanych po spiętrzeniu,

•    stateczności zboczy w strefie zalewu i prognozy ich aktywizacji w wyniku podpiętrzenia oraz abrazji brzegów,

szczelności czaszy zbiornika,

możliwościach podtapiania terenów przyległych,

•    strefach złóż materiałów i ich własnościach.

Przed przystąpieniem do prac badawczych sporządzany jest program robót. Powinno być zasadą, aby niezbędne dane do projektu, które powinny dać studia, zostały określone przez konstruktora-hydrotechnika (generalnego projektanta) jako odpowiedzialnego za stateczność i koszty obiektu, zaś szczegółowa technologia prowadzonych badań ustalana była przez geologa jako bezpośredniego wykonawcę pracy usługowej, którą są wykonywane studia. Na podstawie zatwierdzonego projektu robót prowadzone są prace badawcze i sporządzana dokumentacja geologiczna i geotechniczna dla projektu.

Ponieważ prace i badania geologiczne są drogie i czasochłonne, jeśli wykonane są metodami tradycyjnymi, należy dążyć do możliwie dużego wykorzystania nowoczesnych metod badawczych. Do metod takich zaliczamy:

—    zdjęcia fotogrametryczne,

—    badania geofizyczne, jak geoelektryka, sejsmika,

—    badania izotopowe,

—    badania geochemiczne.

Badania wstępne powinny być prowadzone nowoczesnymi metodami umożliwiającymi dokonanie szybkiego rozpoznania budowy i własności podłoża oraz czaszy zbiornika, następnie badania zostaną uściślone za pomocą wierceń, otworów badawczych, odkrywek lub sztolni kontrolnych.

Ogólna, wstępna ocena dokumentacji geologicznej powinna dać odpowiedź dotyczącą czaszy zbiornika, czy jest możliwe spiętrzenie wody na danym terenie i czy nie wystąpi przy spiętrzeniu wody ucieczka wody

(infiltracja w Przy'⁷ mlli-ej

podłoże) na skutek istniejących warunków geologicznych.

i Ś, O /*<*' *>' * "j

budowie geologicznej podłoża na podstawie badań trudno

jest stwierdzić przed wybudowaniem obiektu, czy podłoże jest szczelne. Stwierdzone spękania i szczeliny w podłożu mogą być zarówno zupełnie szczelne lub nieszczelne. Wymieniona niepewność wskazuje na konieczność ostrożnego oceniania przydatności czaszy dla budowy zbiornika, chyba że skały spękane lub zjawiska krasowe występują w ściśle określonych miejscach. W tym przypadku można przystępować do budowy zbiornika pod warunkiem uszczelnienia miejsc zagrożonych lub przewidując, że jeśli ucieczki wody wystąpią, roboty uszczelniające zostaną wykonane.

Ze zjawiskami ucieczki wody ze zbiornika trzeba się liczyć, gdy czasza zbiornika zbudowana jest ze skał spękanych lub ze skał podlegających zjawiskom krasowym (wapienie, dolomity, gipsy).

Straty wody ze zbiornika w wyniku infiltracji w podłoże występują zawsze. Istotne jest, czy nie będą one zbyt duże i czy istnieje możliwość wykonania takich zabiegów technicznych, które uszczelnią podłoże. Teoretycznie uszczelnienie podłoża jest zawsze możliwe do przeprowadzenia za pomocą różnych zabiegów. Koszty uszczelniania muszą być jednakże uzasadnione względami ekonomicznymi.

Niekiedy z uwagi na znaczne spękanie podłoża może powstać zarówno zbiornik wodny powierzchniowy, jak i podziemny, alimentujący zbiornik powierzchniowy. Jeśli w wyniku powstania zbiornika podziemnego nie wystąpią szkodliwe podtopienia terenów przyległych lub nie wystąpi boczne obchodzenie przegrody przez wodę (filtracja boczna), zbiornik taki może być elementem korzystnym, zwiększającym pojemność użyteczną zbiornika powierzchniowego. Może być również tak, że dzięki istnieniu zbiornika podziemnego nie wystąpi konieczność napełnienia zbiornika do uprzednio projektowanej rzędnej, co trwale zmiejszy powierzchnię zalewu.