Farm1920

Podstawowy ruuswą Icku Jest jego nazwa międzynarodowo. Nazwo ta. w odróżnieniu od nazwy handlowej, orientuje o podstawowej budowie chemicznej związku, z którego wywodzi się dany lek. opiera się bowiem zawsze elementach etymologicznych nazwy chemicznej. Na przykład phcnylbulazonum (3,5-diok-sy- l.2-difcnylo-4-ri-billylopirazolidyn,i)jcsl to nazwa międzynarodowa wielu pre.

^p" Na^mt-Sninodowe nie są zastrzeżone i mogą być używane dowolnie, przez każdego producenta leku na jwlcclc. dla identycznego pod względem chemicz-

"^y wTczńictwic aa porta lyro używane nazwy grupowe leków. Określają one sam charakter działaniu leków należących do danej grupy, niezależnie od ich po-chodzenia, budowy chemicznej, właściwości fizykochemicznych i innych. Wszy,,, kie np. leki przeciwbólowe zalicza się do grupy analgcitca, pobudzające - atialcp. lica, nasenne - hypnollca, uspokajające - .rcdat!va ilp.

Właściwości leków i rodzaje reakcji organizmu na ich działanie

Piiza spodziewaną, swolslą dlii danego leku, rcakeją organizmu nu wprowadzony związek leczniczy, obserwuje się niekiedy odchylenia zarówno Jakościowe, jak i łjmłciowr w sposobie działania Icku. jak leż reakcji organizmu na wprowadzony lek (III zjawisk lycb można zaliczyć: synergiziri, anlagonizm, laehylilakaję, lolc-raacje oa niektóre leki lub leż nadmierną wrażliwość w slosunku do innych Icków wprowadzonych do itrgnhi/rnu,

.Synrrglzrti jesi zjawiskiem polegającym na lyrn, żc 2 leki lub więcej Icków zasiosuwanych Jednocześnie Juh w królkich odstępach czasu wspiera się wzajemnie w działaniu farmakologicznym Wynikiem lego jesi albo sumowanie, albo potęgowanie działania jednocześnie podanych Icków, Na lej podsiawic odróżnia się synergizrn addycyjny i hipcraddycyjny,

Synergizm addycyjny. Występuje wówczas, gdy dz.iałanie 2 iub więcej Icków podanych razem jesi równe sumie działania poszczególnych składników. Jesi to widoczne po podaniu leków o podobnym punkcie uchwytu i mechanizmie działania, np. epinefryna - norepinefryna, fizostigmina - prostigmina.

Synergizm hipcraddycyjny (określany również jako potencjalizacja lub potęgowanie). Zachodzi wówczas, gdy działanie leków podanych razem jest większe niż suma działania poszczególnych składników. Działanie takie występuje najczęściej przy zastosowaniu leków mających różny punkt uchwytu, przy tym sa-mym jednak kierunku działania. Alkohol etylowy i barbiturany wzmagają wzajemnie swoje działanie uspokajające i nasenne, chlorpromazyna wzmaga znacznie nasilenie i czas trwania snu wywołanego heksobarbitalem, zmniejszając znacznie pobudliwość ośrodkowego układu nerwowego i równocześnie hamując metabolizm heksobarbitalu. Sole wapnia wzmagają znacznie silę działania glikozydów nasercowych. prowadząc nawet do ciężkich i groźnych dla życia zaburzeń czynności serca. Kodeina lub dekstropropoksyfen zastosowane łącznie z paracetamo-lem zwiększają ich wzajemne działanie przeciwbólowe.

ciwnic. da,i,cym w°reSn*c'i^aS^“teⁿⁱ" ^{2 ld}?^S* ^b“^ta«^!Y* pr/c-logicznego Mo/na odróżnić kilki a ^{b n ,Cn,e ,ch} działania farmako-rencyjny (kompc.yc^™^^?*^    an,agon,cm ko„k_u-

chemiczny.    ^y)’ ^mUZ^on'*^m Racjonalny (czynnościowy,, antagonizm

2 Icki^agonista⁷!^^‘g^n^s^a^mająciTlakl^am^imla^^h    wówczas, gdy

o ten sam receptor. Mogą one wycier ić    ^uc^hwyt\i działania konkurują

przy czym proces ten może się odbywać ZRodrneTJImwcm^"!³ * ^reCCp,0rct?-szego powinowactwa do rccenton t„h    ' ^praw(:^{m d/,a}*^ania mas, więk-

kurujących. Szybkość zachod/ icvc h n ^ ^H/CS° stężenia jednego z leków kon-

™*?E E3S?    T ”*#*» ^atcty'°dhoUną a uibokura-

c/,ynid. pobudzając w nich receptory adrencrgiczne. Acclylocholina rozszerza naczyń,a przez pobudzenie zakończeń przywspzdczulnych, zmniejszając pośrednio działanie presyjne epmefryny. Nifcdipma ukZe rozszerza naczynia, jednak vreku-tek innego mechanizmu, wpływając blokująco na kanały wapniowe.

Rozróżniany jest również typ antagonizmu, tzw. antagonizm niekonkurencyjny, Antagonizm ten występuje wówczas, gdy agonista i antagonista mają inne punkty uchwytu, nawet w obrębie tego samego kompleksu receptorowego.

Antagonizm chemiczny. Polega na tym, że 2 leki reagujące ze sobą tworzą związek słabszy lub nieczynny biologicznie. To zjawisko jest wykorzystywane w leczeniu zatruć. Na przykład w zatruciu solami baru stosuje się siarczan sodu, który znosi objawy zatrucia, wytrącając nierozpuszczalny w wodzie i nieaktywny siarczan baru. Tiosiarczan sodu znosi zatrucia cyjankami, zmieniając je na mniej trujące siarkocyjanki. Antagonizm chemiczny występuje między związkami chelatującymi, np. EDTA (chelaton) lub BAL (dimerkaptopropanol), a jonami metali ciężkich; fakt ten jest wykorzystywany w leczeniu zatruć arsenem, ołowiem i innymi związkami metali ciężkich.

Tachyfllaksja. Jest to zjawisko polegające na szybkim wygaszeniu działania leku, np. przy dożylnym podaniu efedryny po każdym następnym wstrzyknięciu występuje coraz słabsze podwyższenie ciśnienia tętniczego krwi, aż w końcu mięśnie gładkie naczyń przestają reagować na wprowadzony lek.

Mechanizm powstawania tego zjawiska można tłumaczyć m.in. wyczerpaniem zmagazynowanej w pęcherzykach synaptycznych nerwów wspólczulnych noradrenaliny - uwalnianej przez efedrynę. Prawidłowa reakcja na działanie efedryny w'rac a po ponownym nagromadzeniu się noradrenaliny w ziamistościach.

Tolerancja. Jest procesem podobnym do tachyfilaksji, lecz rozwijającym się wolniej. Do uzyskania tej samej reakcji staje się konieczne stopniowe zwiększanie dawki leku. Lecznicza dawka morfiny dla dorosłego człowieka wynosi 10-15 mg, ale w przypadku rozwoju tolerancji na ten lek do uzyskania pełnego działania przeciwbólowego staje się niezbędna coraz większa dawka dobowa morfiny, która z czasem może znacznie przekraczać nawet dawkę toksyczną w warunkach nor-

9