Finanse p stwa Wypych8 089

'anic przeasiędlorszwn

nież środki stanowiące zobowiązania bieżące: do momentu upływu terminu ich płatności przedsiębiorstwo nie ponosi kosztów związanych z udostępnieniem tych środków, dlatego nie są one zaliczane do kapitałów. W przypadku upadłości lub likwidacji przedsiębiorstwa wierzyciele znajdują się w sytuacji uprzywilejowanej w stosunku do pomiotów wnoszących kapitał własny: ich roszczenia regulowane są w pierwszej kolejności.

Między przedstawionymi układami klasyfikacyjnymi zachodzą ścisłe powiązania, a nawet można powiedzieć, że układy te nakładają się na siebie, reprezentują różny punkt widzenia na ten sam problem, jakim jest finansowanie przedsiębiorstwa. Ilustruje to schemat przedstawiony na rysunku 3.1.

Wszystkie trzy układy klasyfikacyjne odgrywają ważną rolę w zarządzaniu finansami przedsiębiorstwa i znajdują swoje odzwierciedlenie w ewidencji i sprawozdawczości finansowej. Nie mniej jednak wydaje się, że najważniejszy jest podział finansowania według źródeł pochodzenia kapitału, zakładający wyodrębnienie kapitałów własnych oraz kapitałów obcych. Przesłanką dla tego podziału jest zróżnicowanie sposobów angażowania kapitału w działalność gospodarczą, sposobów uczestnictwa w procesie inwestowania: kapitał własny reprezentuje angażowanie bezpośrednie (wynagrodzeniem za udostępnienie kapitału jest tu zysk jako nagroda za ryzyko i innowacyjność), kapitał obcy reprezentuje angażowanie pośrednie (wynagrodzeniem za uczestnictwo

Rysunek 3.1. Podstawowe układy klasyfikacyjne finansowania

przedsiębiorstwa

Finansowanie wewnętrzne		Finansowanie zewnętrzne
(samofinansowanie)				Kredyty
Zysk zatrzymany		Kapitał założycielski	Pożyczki Zobowiązania
Finansowanie własne (kapitały własne)
Fundusze tworzone z zysku	Fundusze i kapitały: udziałowy zakładowy — akcyjny		Finansowanie obce (kapitały obce)
Finansowanie długoterminowe (kapitał stały)				Finansowanie krótkotermi-
				nowe

_Vv procesie gospodarczym jest w tym przypadku procent). Wyodrębnienie finansowania własnego i finansowania obcego akcentuje również aspekt własności przedsiębiorstwa, co ma szczególne znaczenie w warunkach gospodarki rynkowej, opartej na własności prywatnej. Charakteryzując finansowanie przedsiębiorstwa przyjmijmy podział na finansowanie własne i finansowanie obce za podstawowy.

2. Finansowanie własne

Finansowanie własne i powstały w rezultacie tego finansowania kapitał własny mogą przyjąć różnorodną postać. Podstawową rolę odgrywa tu forma organizacyjno-prawna przedsiębiorstwa. Nie wnikając zbyt szczegółowo w uregulowania prawne przedstawimy pokrótce zasady tworzenia funduszy własnych w różnych formach przedsiębiorstw funkcjonujących w gospodarce polskiej.

Spółki osobowe

W spółkach osobowych, stosownie do zawartej umowy, jej wspólnicy wnoszą określone wkłady. Wkład może mieć charakter pieniężny (gotówkowy lub wierzytelnościowy), może polegać na wniesieniu własności rzeczy lub na udostępnieniu rzeczy do użytkowania, może wreszcie oznaczać wniesienie usług (świadczenie przez wspólnika usług w sposób trwały, okresowy a nawet jednorazowy). Wyodrębniony majątek spółki wyrażony w wartościach pieniężnych jest jej zasobem pieniężnym i tworzy fundusz wspólników (współwłaścicieli spółki). Wspólną własnością spółki są również dochody spółki - stanowią one, obok funduszu wspólników, źródło finansowania potrzeb spółki. Zyskiem (stratą) spółki jest wartość majątkowa, o którą z końcem działalności spółki lub z końcem okresu obrachunkowego zwiększył się (w przypadku straty zmniejszył się) majątek spółki. Fundusz wspólników może być powiększany lub pomniejszany o zmianę własności wkładów i wykorzystany do pokrycia straty netto i zwrotu części wkładu: kwestie te reguluje umowa spółki. Schematyczne ujęcie lunduszu wspólników przedstawia rysunek 3.2.

W spółce cywilnej majątek spółki stanowi współwłasność łączną, każdy wspólnik jest współwłaścicielem majątku jako niepodzielnej własności, jak również rzeczy i praw wchodzących w skład tej własności (tzw. prawo niepodzielnej ręki). Każdy wspólnik jest uprawniony do

89