Finanse p stwa Wypych#4 235

Ocena zdolności kredytowej i pozycji rynkowej przedsiębiorstwa

nomicznych - zobiektywizowanych, jak i personalnych, których ocena zawiera więcej elementów subiektywnych (manipulowanych).

Tablica 6.1. Kryteria oceny zdolności kredytowej banków

niemieckich

Rodzaj kryterium oceny	Waga kryterium (%)
Analiza bilansu	26,7
Pozycja rynkowa przedsiębiorstwa	22,3
Zabezpieczenie kredytu (perspektywy
rozwojowej branży)	21,0
Zdolności menedżerskie	11,6
Dotychczasowa współpraca z bankiem	9,5
System organizacji i kontroli w przedsiębiorstwie	6,4
Stosunki społeczne, sytuacja na rynku pracy	2,3
Pozostałe czynniki	0,2

Źródło: E. Pricwasscr - Bankbctriebslchrc, Oldenbourgh, Munch-Wien 1992,

s. 362.

Zakres subiektywizacji ocen zależy też od rodzaju i źródła pozyskiwanych przez bank informacji o kredytobiorcy i uwarunkowaniach jego działalności. W praktyce banków zachodnich wykorzystuje się do tego celu następujące dokumenty i dane liczbowe:

-    ostatnie bilanse roczne oraz rachunki wyników (z trzech lat), łącznie z objaśnieniami; stosownie do wymagań stawianych poszczególnym formom prawnym jednostek gospodarczych, powinny one być zweryfikowane przez biegłych księgowych i zatwierdzone przez organy skarbowe;

-    stan zadłużenia oraz bilans przejściowy w momencie przedkładania wniosku kredytowego;

-    raporty biegłych księgowych oraz ekspertów jeżeli są wymagane;

-    dokumenty uprawniające do prowadzenia działalności gospodarczej oraz wyciągi z rejestrów handlowych, ksiąg wieczystych, urzędowych spisów nieruchomości dla celów podatkowych itp.;

-    dane dotyczące trendów w zakresie obrotów, pakietu zamówień (kontaktów), działalności inwestycyjnej;

-    plany finansowe, jeśli to możliwe, na okres objęty kredytowaniem lub co najmniej na następne miesiące po złożeniu wniosku kredytowego;

-    zestaw możliwych do zaakceptowania zabezpieczeń kredytu.

Jak wykazuje praktyka banków krajów zachodnich, w odniesieniu do przedsiębiorstw kredytobiorców najważniejszym kryterium decyzyjnym jest kompleksowa analiza wskaźnikowa: wskaźników rentowności, cash-flow, stopnia zadłużenia i płynności finansowej. Są to więc elementy składowe tzw. ekonomicznej zdolności kredytowej (wiarygodności ekonomicznej). Wchodzą tu w grę:

-    ocena statyczna, opierająca się na bieżącej i przyszłej sytuacji ekonomiczno - finansowej (do momentu dokonania oceny);

-    ocena dynamiczna, odnosząca się do perspektyw ekonomicznych (co najmniej w okresie kredytowania).

Jest oczywiste, że analiza odnosząca się do oceny dynamicznej zdolności kredytowej jest bardziej złożona niż ocena przeszłości (statyczna). Wynika to z subiektywizmu i niepewności zestawień prognoz finansowych oraz uwarunkowań ekonomicznych i systemowych działalności kredytobiorcy w perspektywie czasowej. O ile bowiem ocena statyczna może być zweryfikowana na podstawie zatwierdzonej sprawozdawczości finansowej, o tyle podczas oceny dynamicznej (np. płynności finansowej) konieczne jest posługiwanie się zestawieniami finansowymi zawartymi w biznes planie kredytobiorcy. Te ostatnie stanowią zaś zawsze wypadkową przyjętych na wstępie budowy biznes planu założeń prognostycznych dotyczących parametrów finansowych typu: cen, stóp procentowych, tempa inflacji, stóp oprocentowania, tempa wzrostu produkcji, kosztów jednostkowych itp. Właśnie rzetelność i realność tych prognoz finansowych przesądza o wiarygodności podstaw oceny dynamicznej zdolności kredytowej. W konsekwencji weryfikacja przyjętych w biznes planie założeń prognostycznych (parametrów ekonomiczno - finansowych) powinna stanowić punkt wyjścia dla ocen przyszłej wypłacalności kredytobiorcy. Gwarancją wypłacalności kredytobiorcy nie mogą być bowiem jedynie przyjęte formy prawnego zabezpieczenia kredytu, lecz wiarygodność ekonomiczna, wynikająca przede wszystkim z pogłębionej oceny sytuacji ekonomiczno - finansowej kredytobiorcy. Stwierdzenia tego nie należy rozumieć jako podważenia celowości stosowania prawnych sposobów zabezpieczenia kredytu. Chodzi tu jedynie o zaakceptowanie pierwszorzędnej roli w decyzjach kredytowych oceny statycznej i dynamicznej zdolności kredytowej, którym wspomagającym instrumentem realizacji ryzyka może być system zabezpieczeń prawnych, a nie na odwrót, tj. gdy przyjęcie określonych form i wartości zabezpieczeń faktycznie zastępuje ocenę ekonomicznej zdolności kredytowej.

235