Historia filozofii 2

2

2.    Humanizacja zainteresowań filozofów. Sofiści: Protagoras: „człowiek jest miarą wszystkich rzeczy” - sensualizm, relatywizm, praktycyzm)Sokrates: „wiem, że nic nie wiem” - metoda elenktyczna i maieatyczna; cnota - dobro człowieka, jako cel filozofii; intelektualizm etyczny. Nurt sokratyczny w filozofii. Szkoły: megaryiska (Euklides, Eubulides, Stiłpon); cynicka (Antystynes [obojętność na wszystko z wyjątkiem cnoty], Diogenes z Synopy, Krates, Hipparchia); eyrenajska (Arystyp [przyjemność cielesna jest jedynym dobrem i celem życia - hedonizm]; Teodor [stała radość], Eu-hemer [wyzwolenie się od religii]).

3.    Platon: (idee i rzeczy; świat; dusza i ciało; rola duszy w poznaniu - anamneza; geneza i ideał państwa oraz rządzenia. Istota platonizmu - idealizmu obiektywnego. Recepcja platonizmu.

4.    Arystoteles: próba znalezienia złotego środka i pogodzenia dw'óch nurtów w filozofii [materiali-stycznego z idealistycznym]. Krytyka platońskiej koncepcji idei - hipostazowania. Podział filozofii: filozofia teoretyczna [matematyka, fizyka, filozofia pierwsza - metafizyka]; filozofia praktyczna [etyka, polityka]. Teoria materii i formy; koncepcja pierwszej przyczyny ruchu. Teoria poznania [zmysłowe pochodzenie wszelkiej wiedzy; prawdziwa wiedza dotyczy tylko tego, co ogólne; definicja prawdy]. Arystoteles i rozw^rój logiki, etyki i polityki. Istota arystotelizmu i kontynuacje.

5.    Filozofie życia: Epikureizm (Epikur, Lukrecjusz); Stoicyzm (Zenon z Kition, Kleantes, Chry-zyp); Sceptycyzm (Pyrron, Karneades); Eklektyzm (Cicero). Filozofia grecko-rzymska: Neosto-icyzm (Seneka, Epiktet); Ńeosceptycyzm (Sckstus Empiryk); Neoplatonizm (Filon, Plotyn). Istota. przedmiot i zadania filozofii w ujęciu Greków i Rzymian. Tradycyjne działy filozofii [ontologia, gno-zeologia].

6.    Powstanie i rozwój filozofii chrześcijańskiej. Stosunek wczesnego chrześcijaństwa do filozofii greckiej i rzymskiej (Justyn, Klemens, Orygenes, Tertulian).główne tezy i istota filozofii Augustyna. Platonizm i neoplatonizm w augustynizmie. Nurt augustyńskrw filozofii chrześcijańskiej. Rola i wpływ Boecjusza na filozofię średniowieczną.

7.    Historia i rozwój filozofii scholastycznej (Eriugena, Berengar, Damiani, Lanfranc). Anzelm ^,z\J\ Aosty - ojciec scholastyki, idea [,fides ąuaerens intellectum "] — wiary poszukującej zrozumienia; ^N argument [„ratio Anslemi”] czyli tzw. dowód ontologiczny na istnienie Boga. Średniowieczny spór o uniw^rersalia - powszechniki: realizm, nominał izm, sermonizm. konceptualizm-.Boeciusz. Roscelin, Anzelm, Abelard, Gilbert de la Porree, Jan z Salisbury, W. Ockham).

8.    Geneza filozoficzno-^- teologicznej recepcji arystotelizmu. Główne tezy filozofii Tomasza z Akwi- (j nu: relacje między filozofią i teologią; wiarą rozumem i wiedzą dowody na istnienie Boga. Człowiek jako złożenie ciała i duszy [compositum formy i materii pierwszej], dusza jako zasada aktualizacji.

Istota i zadania filozofii chrześcijańskiej w ujęciu P. Bóhnera i E. Gilsona.

^Filozofia w Polsce: Scholastyka w XIII - XV w. (Witelo, Mateusz z Krakowa, Paweł Włodkowic, Jan z Głogowa, Jan ze Stobnicy)¹.

FILOZOFIA NOWOŻYTNA

1.    Główne idee filozoficzne Odrodzenia: opozycja w stosunku do scholastyki za eksponowanie zainteresowań religijnych i pomijanie doniosłych spraw doczesnych. Humanizm - koncentrowanie uwagi na przyrodzie i człowieku (M. Ficino, G. Pico della Mirandola,

N. Macbiayelli, M. de Montaigne, G. Bruno).

* Polska filozofia Odrodzenia: (Jan Ostroróg, Grzegorz z Sanoka, M. Kopernik,

A. F. Modrzewski).

2.    Idee i tendencje w nowożytnej filozofii XVII i XVHI-go wieku: poszukiwanie metod zdobywania wiedzy pewnej:

F. Bacon: empiryzm metodologiczny i nowa teoria nauki. „Tyle mamy władzy ile wiedzy” - praktyczne cele nauki i jej empiryczno - indukcyjna metoda [znaczenie zmysłów i rozumu w poznaniu]; rola eksperymentu - doświadczenia w ustalaniu faktów i prawdy [nie ma wiedzy prawdziwej bez doświadczenia],

R. Deskartes: poszukiwanie metody poznania prawdziwego i niezawodnego; ”cogito ergo sum ” [myślę więc jestem] , to jest jasne i wyraźne, a co jest jasne i wyraźne, jest pewne - oczywiste]. Rozum jako źródło wiedzy pewnej i kryterium prawdy. Racjonalizm genetyczny; natywizm; sceptycyzm metodyczny; dualizm myśli i materii,

B.    Pascal: wielkość i nicość człowieka: „Człowiek jest tylko trzciną najwątlęjszą w przyrodzie, ale

Na wykładzie zostaną przedstawione tylko niezbędne informacje o filozofii ojczystej.