IMAG0001

10.

Krew

10.1. Funkcje krwi

Max Gassman

► Sangtiii, łacińska nazwa . rs . której elementy poruszają się czynienia z wysoce złożoną czystą czerwoną cieczą, rający białko roztwór elet.tr różnego rodzaju komorki    Łr»i

beztłuszczowej masy ciała i tzn. ■

1.5 1). Jedną z najważniejszych i 0₂ i COj, jednakże rułcr* zkhoAb WTr-iedm: ca pozostałych zadań, bót bk są ak taty BK u rzut oka. Tabela lłll mamą? rair Łi «L przy c raźnym slaje się eje: transportowa.

(utrzymanie homewsuj-i <

nów wydalniczych: nerek, wątroby, jelita, a także gruczołów potowych. Oprócz tego krew pełni ważną rolę w transporcie energii cieplnej i hormonów. Obok właściwego transportu substancji, do czynności krwi należy ich właściwe rozprowadzenie w przestrzeni pozakomórkowej. Pod tym względem osocze, jako frakcja krążąca płynu pozakomórkowego, gwarantuje utrzymanie warunków homcostatycznych dotyczących stężenia poszczególnych substancji, dystrybucji jonów, ciśnienia osmotycznego, stężenia jonów H* i temperatury. W celu zapewnienia homeostazy, stężenie składników krwi w narządach wewnętrznych jest stale kontrolowane i, jeżeli to konieczne, korygowane poprzez odpowiedni system sprzężenia zwrotnego. Stosunkowo najbardziej ścisłej kontroli podlega osmotycz-ność płynu pozakomórkowego. Do najważniejszych organów regulacyjnych należą: płuca, wątroba, nerki i jelita. Rolę krwi w zakresie komórkowej i humoralnej obrony organizmu, jak również ochrony przed utratą krwi omówiono szczegółowo zarówno w tym rozdziale, jak i w rozdz. 9.

Funkcje tran sportowe    z jied*q sto*v. pobieranie

różnych substancji z oioaaa. pandę ■ imBiai w obrębie układu oddechowegj r*:«iJHrnc«»i2p, a*, ńniet przekazywanie tych substanc <łc odpameiBdbaaaąló* tooełowych. Z drugiej strony krew traKpoeMfe jewaame produkty przemiany materii pomiędzy tmaąimm rap. aaedry ftaBą tłuszczową, mięśniową a wąprobąl :rxr fca*08»« prrcuŁTy do orga-

Tabela 10,1. Funkcje • nm

1. Transport gazów (tlen ¹ £ kami.

7 Transport substancji odżywam r trąby, transport substanc ys.-ma*r

3.    Transport metabolitów dc wytworzonych po pracy x «ąnoPi degradacja w narządzie docełr .

4.    (Dalszy) transport produktów crsnary r&sr t. dalniczych (np. mocznik z wąrocy x -ertii

5.    Transport hormonów (np. en,-.-;cor.^ : t ć :.    orle

go).

6.    Przekazywanie energii cieplne- -es-jąca ici-: '-tr- r    ,vego*

pochodzącego z narządów wew^ęnryp'

7 Funkcja obronna: transport leukocytów i—mo^soir -c *G) i pozostałych elementów obronnych

8.    Krzepnięcie: ochrona przed utratą cm

9.    Utrzymanie homeostazy w płyn* tkankowym, idHłnicwane praez Claude'a Bernarda (1813-1878) jaco eotonia, izojonia, izohydr a czo-termia.

10.    Utrzymanie odpowiedniego ciśnienia Krwi, które jest konieczne -o dla filtracji nerkowej.

itkan-

ęz do wą-

tanŁ3”» tr -c -'esanów

mr? sr -r •asSowje

i dyn wy

Niewykorzystanego w czasie procesów energetycznych (przyp. tłum.).

10.2. Płynne części składowe krwi

Max Gassmann, Thomas A. Lutz

10.2.1. Osocze krwi

► Jednokrotne odwirowanie krwi pozwala na oddzielenie składników morfotycznych o wyższym ciężarze właściwym (czerwone i białe ciałka krwi, jak również płytki krwi) od surowicy. Krzepnięcie krwi (rozdz. 10.4.3) zostaje zahamowane poprzez dodanie antykoagiilanni. na przykład heparyny, EDTA lub cytrynianu sodu. W przypadku krwi pozbawionej zdolności krzepnięcia odwirowanie prowadzi do rozdzielenia osocza od komórek krwi. Kiedy dopuszcza się do skrzepnięcia krwi przed wirowaniem, następuje rozdzielenie na surowicę i ścięty skrzep krwi. który zawiera wszystkie komórki krwi. Zatem surowica krwi odpowiada frakcji osocza bez fibryny. prowadzącej do procesu krzepnięcia. <

Osocze krw i jest wodnistym płynem, w którym wszystkie nie-komórkowe składniki są rozpuszczone lub zemulgowane. Odział wody w litrze osocza wynosi ok. 900-910 g, natomiast pozostała część przypada na białka krwi (ok. 65-80 g) oraz składniki niskocząsteczkowe. Elektrolity, glukoza i niebiałkowe związki azotowe tworzą roztwór właściwy, zaś białka roztwór koloidalny. Poza tym białka łączą lipidy krwi oraz część kationów, głównie dwuwartościowych, jak na przykład Ca²⁺ lub Mg²⁺.

Woda, przynajmniej pod względem ilościowym, jest najważniejszym składnikiem krwi. U zwierząt istnieje potencjalne ryzyko odwodnienia, ponieważ utrata wody, w przeciwieństwie do jej pobierania, jest procesem ciągłym. I tak na przykład pięciodniowe pozbawienie wody w „normalnych” warunkach otoczenia u średniej wielkości psa prowadzi do utraty masy ciała ok.

171