Image 121

Przyczyną umożliwiającą osiąganie większych zysków przez monopol (pomimo mniejszej produkcji i większej ceny sprzedaży) jest brak konkurencji. Przedsiębiorstwo, które jest jednym z wielu producentów danego produktu musi dostosowywać swoje decyzje do ceny ukształtowanej na rynku (przedsiębiorstwo akceptuje cenę rynkową). Ponieważ cena sprzedaży jest wielkością daną, przedsiębiorstwo może zwiększać zysk głównie poprzez działania zmierzające do obniżania kosztów produkcji.

Przedsiębiorstwo musi wprowadzać usprawnienia technologiczne i ulepszać zarządzanie po to, aby zmniejszać koszty. W długim okresie czasu obniżka kosztów wymaga wprowadzenia do produkcji nowych technologii - wymaga stosowania osiągnięć postępu technicznego.

W przypadku monopolu presja na wprowadzanie postępu technicznego i obniżenie kosztów produkcji jest mniejsza, mimo że monopol ma w tym zakresie większe możliwości finansowe (większe zyski, które mógłby przeznaczyć na zakup nowych technologii). Nie oznacza to, iż w dziedzinach zmonopolizowanych w wysokim stopniu postęp techniczny w ogóle nie istnieje. Pozycja monopolisty nie jest wieczna (pojawiają się substytuty, wygasa ochrona patentowa, administracja wycofuje prawa wyłączności dane przedsiębiorstwu) i dlatego również monopol musi w pewnym momencie wprowadzać bardziej efektywne metody produkcji. Wprowadzanie postępu technicznego przez monopol może być również podyktowane naciskami społecznymi. Takie monopole, jak Polskie Koleje Państwowe, Miejskie Przedsiębiorstwa Komunikacji czy monopol poczty i telekomunikacji zmuszane są do zmian technicznych i organizacyjnych przez społeczeństwo, które sprzeciwia się częstym podwyżkom cen za przejazdy kolejowe, tramwajowe lub za usługi pocztowe i rozmowy telefoniczne.

PODSUMOWANIE

1.    Monopol pełny występuje wówczas, kiedy w danej działalności gospodarczej (w danej gałęzi przemysłu) istnieje tylko jedno przedsiębiorstwo wytwarzające produkt nie posiadający bliskich substytutów.

2.    Krzywa popytu monopolu pełnego jest równoznaczna z krzywą popytu rynkowego. Posiada ona nachylenie negatywne a jej elastyczności cenowe zawarte są między 0 i - «.

3.    Przychód marginalny monopolu spada wraz ze wzrostem wielkości produkcji (sprzedaży). PM_p spada szybciej, aniżeli P = PP_p. W momencie, kiedy PM_p zaczyna przyjmować wartości ujemne przychód całkowity monopolu zaczyna spadać.

4.    Monopol kupuje czynniki produkcji po cenach ukształtowanych na rynku. Koszty produkcji monopolu kształtują się tak samo, jak w przypadku przedsiębiorstwa działającego w ramach konkurencji doskonałej.

5.    Monopol osiąga równowagę w punkcie optymalnej kombinacji ceny i wielkości produkcji. W punkcie tym zysk monopolu w krótkim okresie czasu jest maksymalny.

6.    Warunkiem maksymalizacji zysku monopolu jest wytwarzanie takiej wielkości produkcji, dla której różnica między przychodem całkowitym i kosztem całkowitym jest największa.

7.    W ujęciu analizy marginalistycznej monopol pełny maksymalizuje zysk wówczas, kiedy spełnione są równocześnie dwa warunki: PM_p = KM oraz KM rosnący, lub PM_p = KM oraz KM malejący, lecz wolniej aniżeli PM_p.

8.    Cena monopolowa wyznaczona jest w punkcie przecięcia się krzywej popytu z wielkością produkcji maksymalizującą zysk monopolu.

9.    Zysk ekonomiczny monopolu pełnego może być dodatki lub ujemny. Monopol osiąga zysk dodatni jeżeli cena monopolowa jest większa od kosztu całkowitego przeciętnego. Jeżeli cena monopolowa jest mniejsza od kosztu całkowitego przeciętnego monopol osiąga zysk ujemny (stratę).

10.    W przypadku monopolu pełnego nie istnieje jedyna zależność między ceną a oferowaną ilością produkcji - nie istnieje więc krzywa podaży monopolu w krótkim okresie czasu.

11.    Dyskryminacja cenowa monopolu polega na sprzedawaniu tego samego produktu na różnych rynkach, po różnych cenach. Monopol stosujący dyskryminację cenową zmierza do tego, aby PM^ = KM na wszystkich rynkach, na któiych sprzedaje swój produkt. Na rynku o popycie mniej elastycznym cena monopolowa jest wyższa, natomiast na rynku o popycie bardziej elastycznym cena jest niższa.

12.    Ingerencja rządu na rynku monopolistycznym dotyczy najczęściej monopolistycznych przedsiębiorstw użyteczności publicznej. Ustalanie przez instytucje administracyjne cen maksymalnych na produkty i usługi tego rodzaju monopoli prowadzić może do zwiększenia podaży rynkowej. Jeżeli wyznaczona cena maksymalna jest mniejsza od kosztu całkowitego przeciętnego, wtedy monopol przynosi straty. Wyrównywanie strat monopolu wymaga subwencjonowania jego działalności.

13.    Z porównania konkurencji doskonałej i monopolu wynika, że przedsiębiorstwo doskonale konkurencyjne oferuje w punkcie równowagi większą produkcję po niższej cenie, aniżeli monopol.

243