IMAGE0019

lega na bezpośrednim oddziaływaniu na ścianę tętnic i pośrednim wpływie na metabolizm lipidów. Insulina stymuluje syntezę lipidów w komórkach mięśni gładkich ścian tętnic. Z kolei hiperglikemia, hamując syntezę DNA w komórkach cndotclium, uszkadza barierę cndotclialną, co m.in. ułatwia penetrację insuliny i jej interakcję z mięśniami gładkimi ścian tętnic. Hiperinsulinemia w połączeniu z podwyższonym stężeniem lipidów może prowadzić do proliferacji mięśni gładkich naczyń, wzmożonej syntezy lipidów w ścianie naczyń i przyspieszonej miażdżycy naczyń. Stwierdzono, że stężenie insuliny jest istotnym niezależnym czynnikiem prognostycznym rozwoju choroby niedokrwiennej.³³

Hipcrinsulincmii towarzyszy oporność na działanie insuliny. Nic ma pewności, czy oporność wynika ze zmniejszenia liczby lub upośledzenia funkcji receptorów, czy też jest następstwem efektów pozare-ccptorowych, czyli wewnątrzkomórkowych zaburzeń metabolicznych. Z drugiej strony nic jest jasne, czy hiperinsulinemia jest przyczyną, czy też konsekwencją niewrażliwości tkanek na insulinę. Oporność na insulinę może być pierwotna, dochodzi wówczas do hiperglikemii, a następnie do kompensacyjnej hipcrinsulincmii.³⁴

Otytość wisceralna a naczynia

W otyłości obserwuje się zwiększoną sztywność naczyń. Ma to niekorzystny wpływ zwiększający pracę serca, prowadzący do jego przerostu i zwiększonego zagrożenia powikłaniami scrcowo-naczy-niowymi. Jednym z czynników, który może mieć udział w zwiększonej sztywności i powikłaniach scrcowo-naczyniowych w otyłości, może być lepty-na.³⁵'³⁶ Leptyna, peptydowy hormon produkowany przez adipocyty, wpływa na receptory podwzgórzo-wc, zwiększając wydatek energetyczny przez działanie pobudzające układ sympatyczny i zwiększające lipolizę. Receptory lcptynowc znajdują się również w komórkach licznych tkanek, jak śródblonck i komórki mięśni gładkich naczyń, i w obrębie komórek tworzących blaski miażdżycowe. Przez te receptory leptyna może wywierać wpływ na napięcie naczyń oraz pobudzać proliferację i migrację komórek mięśni gładkich. Wykazano ponadto, że leptyna wywołuje stres oksydatywny w komórkach śródblonka, który również ma udział w rozwoju procesu miażdżycowego. Spostrzeżenia ostatnich lat wskazują, że leptyna jest niezależnym czynnikiem zagrożenia powikłaniami scrcowo-naczyniowymi.³⁷-³'-¹

Kolejne obserwacje potwierdzające wpływ otyłości na naczynia wykazały badania związku między otyłością, miażdżycą tętnic wieńcowych a przebudową tętnic wieńcowych. W badaniach tych oceniano wielkość światła naczynia i stopień zmian miażdżycowych za pomocą ultrasonografii wcwnątrzwicńcowej i analizowano je ilościowo za pomocą planimetrii komputerowej. U osób otytych wykazano istotnie większe zmiany miażdżycowe w porównaniu z osobami bez nadwagi i stwierdzono, że światło naczynia zwiększa się wprost proporcjonalnie do wielkości blaszki miażdżycowej, co określono jako pozytywną przebudowę naczynia w otyłości. Poszerzenie tętnicy, czyli korzystna przebudowa, mogłoby stanowić mechanizm adaptacyjny we wczesnych stadiach miażdżycy, jak jednak wynika z ostatnich doniesień, ta pozornie korzystna adaptacja morfologiczna w otyłości związana jest z wyższym stopniem niestabilności blaszki i większym udziałem czynników zapalnych w przebudowanych naczyniach.⁴⁰

Otyłość wisceralna a funkcja śródblonka

Wiadomo, że uszkodzenie śródblonka odgrywa istotną rolę w inicjacji procesu miażdżycowego i liczne czynniki zagrożenia, jak zaburzenia lipidowe, nadciśnienie, hiperglikemia i hiperinsulinemia, mają wpływ uszkadzający strukturę i funkcję śródblonka. Niezmiernie interesujące, ajednocze-śnic bardzo istotne dla wyjaśnienia związku między otyłością a przyspieszeniem miażdżycy jest wykazanie, że otyłość wisceralna jest niezależnym czynnikiem prognostycznym uszkodzenia funkcji śródblonka. Może to wskazywać, że uszkodzenie funkcji śródbłonka naczyniowego jest kolejnym czynnikiem sprzęgającym otyłość z ryzykiem chorób scrcowo-naczyniowych.⁴¹*⁴³

Podsumowanie

Z przedstawionych powiązań między otyłością wi-sccralną a głębokimi zaburzeniami metabolicznymi prowadzącymi do miażdżycy jasno wynika, że ten typ otyłości odgrywa istotną rolę w rozwoju powikłań scrcowo-naczyniowych, co zostało potwierdzone w licznych badaniach epidemiologicznych.

Z punktu widzenia profilaktyki i leczenia szczególnego podkreślenia wymaga fakt, że leczenie otyłości wisccralncj daje korzystne efekty w postaci normalizowania czynników zagrożenia miażdżycą. Dlatego bardzo pożądane jest poszukiwanie nowych skutecznych metod profilaktyki i leczenia otyłości.

OTYŁOŚĆ JAKO CZYNNIK ZAGROŻENIA CHOROBAMI SERCOWO-NACZYNIOWYMI I Medycyna

WYDANIE SPECJALNE/KWIECIEŃ 2004 I po Dyplomie