img052

92 ROZDZIAŁ 9 Zaburzenia jedzenia i połykania

•    Faza 2 - ustna. W fazie tej następuje związany z wolą transfer porcji pokarmu lub płynu w kierunku gardła. Dużą rolę w tym procesie gra język, który przesuwa kęs do góry i do tyłu wzdłuż podniebienia twardego. Kiedy dociera on do przedniego łuku podniebiennego, zainicjowany zostaje odruch połykania (ryc. 9.1(2, 3)).

•    Faza 3 - gardłowa. Jest to faza odruchowa, niepozostająca pcd kontrolą (ryc. 9.1 (4, 5)). Faza ta obejmuje czynność szeregu ważnych mięśni:

-    Zamknięcie podniebienia miękkiego dla zapobieżenia przedostaniu się pokarmu lub płynów do nosa.

-    Zamknięcie nagłośni zapobiegające dostaniu się pokarmu do krtani. Odbywa się to poprzez uniesienie krtani i jej ruch do przodu zapewniający napięcie i otwarcie mięśnia pierścieniowato-gardło-wego.

-    Ruchy perystaltyczne gardła zapewniające przepchnięcie kęsa w kierunku przełyku.

-    Otwarcie mięśnia pierścieniowato-gardłowego i przejście kęsa do przełyku.

•    Faza 4 - przełykowa. Jest to znowu faza automatyczna obejmująca przejście kęsa z rozluźnionego zwieracza górnego przełyku na poziomie mięśnia pierścieniowato-gardłowego w dół przełyku, aby mógł on przedostać się do żołądka przez rozluźniony zwieracz wpustu (ryc. 9.1(6)).

Warte podkreślenia jest to, że wideofluoroskopia jest jedyną drogą do uzyskania właściwej oceny połykania i określenia miejsca, w którym znajduje się przyczyna zaburzeń połykania.

Możliwe jest także nagrywanie badania, którego odtworzenie umożliwi dokładniejszą analizę szybkich faz automatycznego połykania.

Rozwiązywanie problemów z połykaniem

Tak jak we wszystkich częściach procesu rehabilitacji ważne jest, aby jakąkolwiek interwencję leczniczą szczegółowo monitorowano. Można w tym celu używać wideofluoroskopii, ale oczywiście istnieją ograniczenia częstotliwości powtarzania tego badania. Dlatego pomóc mogą inne, mniej bezpośrednie sposoby badania i monitorowania, takie jak regularne monitorowanie masy ciała. Szczególnie przydatne jest wyliczanie wskaźnika masy ciała - Body Mass lndex (BMI). Wylicza się

Rycina 9.1 Cztery fazy połykania: (I) faza przygotowawcza, w ustach; (2, 3) faza ustna; (4, 5) faza gardłowa; (6) faza przełykowa.