jąkanie5

Zdiagnozowaiem ciężkie jąkanie, co zostało potwierdzone w dalszym przebiegu obserwacji i terapii.

4.2.    Chłopiec 7,1. Pierwsze niepłynności pojawiły się około 5. r. ż. Okazywał również pewne niesprawności artykulacyjne o charakterze dyslalii, które zostały usunięte przez logopedę przed zgłoszeniem się do poradni z problemem jąkania. Liczba niepłynności wahała się w granicach 7%. Były to głównie dwu- i trzykrotne powtórzenia głosek i sylab występujące głównie w nagłosie. Pacjent miał szybkie tempo mówienia. Był dzieckiem „przylepnym", bez żadnych objawów lęku, dużej mowności. Nie występowały spastyczne ruchy mięśni, a tym bardziej współruchy. Wstępnie założyłem, że jest to jąkanie w początkowej fazie rozwoju, ale ze znakiem zapytania. Obserwacja w czasie najbliższych spotkań wykazała, iż jest to giełkot, na tle którego możliwy był w tym wypadku rozwój jąkania. Dalsza terapia przebiegała zgodnie z zaleceniami dla zlikwidowania gielkotu i przyniosła pozytywne wyniki.

4.3.    Dziewczynka 5,9. Z wywiadu wynikało, że dziecko ma kłopoty z płynnością mówienia od trzeciego roku życia. Obserwacja wykazała, że mepłynność sięga 3% i ma charakter przeważnie jednokrotnego powtarzania pierwszej sylaby wypowiedzi. Tempo mówienia było normalne Dziecko bez objawów lęku czy frustracji, ale o trudnym kontakcie, dosyć nieufne. Nie występowały żadne spastyczne ruchy mięsni. Postawiona została hipoteza o normalnej niepłynności mówienia. Działaniem terapeutycznym objęto głównie rodzinę, która okazywała dużą nad opiekuńczość i wysoki poziom lęku o dziecko. Po około 4 miesiącach zanikły poprzednie niepłynności.

4.4.    Chłopiec 8.5. Według informacji matki pierwsze niepłynności wystąpiły przed 3 r. ż. Badanie wykazało minimalną niepłynność (1%) w sytuacji wymagającej koncentracji (badanie w gabinecie, kupowanie znaczka na poczcie) oraz dziesięciokrotnie wyższą w sytuacji znanej (rozmowa w domu). Były to przeważnie dwukrotne powtórzenia początkowych sylab wyrazów. Tempo mówienia w pierwszej z opisywanych sytuacji było normalne w drugiej przyspieszone. Występowały pewne oznaki lęku przed mówieniem. Nie zaobserwowałem spastycznych ruchów mięśni czy współruchów. Nie było zaburzeń artykulacji. Dawało to pewien niespecyficzny obraz zaburzeń. Pierwotnie postawiłem hipotezę, że jest to początkowy faza jąkania formująca się na gruncie gielkotu, ale założyłem leż uważną obserwację dziecka. Wyniki jej wskazywały, że jest to zaburzenie zbliżone bardziej do gielkotu o prawdopodobnym organicznym podłożu. Konsultacja neurologiczna, badanie EEG oraz dane z wywiadu wskazują na miminalne uszkodzenie mózgu, prawdopodobnie z okresu życia płodowego (matka była czterokrotnie prześwietlana podczas ciąży). Obraz zaburzeń byl tu niespecyficzny. W terapii zastosowałem wybrane elementy usuwania jąkania oraz gielkotu. a lekarz neurolog włączył także farmakoterapię. W sumie przyniosło to redukcję niepłynności w sytuacjach, gdzie przedtem występowała.

4.5.    W diagnozie logopedycznej opowiadam się za szczegółowym i wszechstronnym traktowaniem poszczególnych pacjentów. Definiowanie jąkania jako zespołu o podanych wcześniej wyznacznikach jest dobrym rozwiązaniem dla logopedy i umożliwia prawidłowe rozpoznanie. Ma to znaczenie dla powodzenia terapii, co potwierdzają opisane przypadki.

Ustalone wyżej pojęcie jąkania jako zespołu jest próbą synkretycznego podejścia do istniejących już definicji. Wybrałem z literatury przedmiotu podstawowe cechy konstytuujące to zaburzenie i sformułowałem je w taki sposób, aby stanowiły narzędzie poznawcze, umożliwiające dobrą diagnozę logopedyczną. Wstępne wyniki w zakresie diagnozy różnicowej potwierdzają wartość użytkową takiego kierunku postępowania.

LITERATURA CYTOWANA

1 Encyklopedyczny słownik psychiatrii,pod redakcją L. Korzeniowskiego i S. Pużyńskicgo. PZWL, Warszawa 1986.

2.    (von) Essen O.: Fonetyka oralna i stosowana. PWN. Warszawa 1967.

3.    Kaczmarek L.: Nasze dziecko uczy się mowy. Wydawnictwo Lubelskie, Lublin 1988.

4.    Mata encykopedia medycyny. PWN, Warszawa 1987

5.    Mitrinowicz A.: Jąkanie. Przyczyny, leczenie. PZWL, Warszawa 1952.

6.    Polski słownik medyczny. PZWL, Warszawa 1981.

7.    Program studiów logopedycznych, pod redakcją L. Kaczmarka UMCS-Zaklad Logopedii, Lublin ²1981.

8.    Pruszewicz A.: Zaburzenia głosu i mowy, (w:) Otolaryngologia Kliniczna, pod red. A. Zakrzewskiego. PZWL, Warszawa 1972.

9.    (de) Quiros J. B.: Leczenie jąkania. Wybrane zagadnienia z defektologii III. Akademia Teologii Katolickiej, Warszawa 1975.

10. (Van) Riper Ch.: Speech correclion. Pricipies and Methods. Prenticc-Hall. New Jersey 1972.

II Robinson F B: Introduction to Siuttenng. Prennce-Hall, London 1964.

12.    Smui M., Tarkowski Z.: Gielkot. Centralny Ośrodek Metodyczny Poradnictwa Zawodowego Ministerstwa Edukacji Narodowej, Wydawnictwo ZSL, Warszawa 1988.

13.    Słownik języka polskiego. Szymczak M. (red.), PWN, Warszawa 1978.

14.    Słownik pedagogiczny. Okoń W. (red.), PWN, Warszawa 1984.

15.    Słownik psychologiczny. pod redakcją W. Szewczuka. Wiedza Powszechna, Warszawa 1979.

16.    Tarkowski Z.: Jąkanie. Zagadnienia etiologu, diagnozy, terapii i prognozy. Centralny Ośrodek Melodyczny Poradnictwa Zawodowego Ministerstwa Edukacji Narodowej, Wydawnictwo ZSL, Warszawa, 1987

17.    Wierzchowska B : Wymowa polska. Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, Warszawa ^:197|.