JĘZYK POLSKI 3

5

kochanek),"Sonety krymskie" (tęsknota za utraconq ojczyznę),_

powieść poet. "Konrad Wallenrod" (rom. bohater podstępem zwycięża wrogów ojczyzny). Na emigracji: "Dziady" cz. III - wielki dramat romant. (Gustaw - Konrad walczy z Bogiem o wolność kraju), liryka powstańcza ("Reduta Ordona","Śmierć pułkownika"), epopeja narodowa "Pan Tadeusz" (J. Soplica - ks. Robak), liryki lozańskie ("Polały się łzy"). Juliusz Słowacki (1809-1849), studia w Wilnie, potem W-wa, dobrowolny pobyt na emigracji (Paryż, Rzym ,podróż na BI. Wschód). Liryki powstańcze ("Hymn", "Oda do wolności", "Sowiński w okopach Woli"), powieści poetyckie, dra -maty : "Balladyna", "Fantazy", "Lilia Weneda", "Mazepa", "Hor -sztyński", "Kordian" (1833) - polemika z "Dziadami" Mickiewicza, krytyka indywidualizmu szlacheckiego, surowy osqd przyczyn klęski powst. listopadowego. Liryka: "Rozłęczenie", Hymn "Smu -tno mi Boże","Grób Agamemnona" (krytyka wad szlacheckich), "Testament mój". Poematy : "Anhelli", "Godzina myśli", poemat dygresyjny "Beniowski" (dygresje autobiograficzne, do matki, do Ludwiki Śniadeckiej, do Mickiewicza). Zygmunt Krasiński (1812 -1859), od 1829 na dobrowolnej emigracji. "Nie - Boska komedia" - wielki dramat romantyczny o sztuce i powołaniu artysty (cz. I i II) oraz rewolucji społ. (cz. III i IV) - hr. Henryk - Pankracy. "Irydion"-dramat o tematyce narodowowyzwoleńczej. Poematy: "Przed -świr, "Psalmy przyszłości"- obrona tradycji i przywilejów szła -checkich. Cyprian Kamil Norwid (1821-1883), poeta, dramaturg, malarz, od 1842 na emigracji, twórca nowoczesnego języka i wiersza lirycznego, nie doceniany za życia, odkryty w XX w. Liryki: "Bema pamięci żałobny rapsod","Do obywatela Johna Brown","Fortepian Szopena","Moja piosenka", "W Weronie". Dramaty, nowele ("Ad leones"), poematy, ("Promethidion"). Romantyzm krajowy: Aleksander Fredro - najwybitniejszy korne -diopisarz polski : "Mqż i żona","Pan Geldhab","Damy i huzary", "Śluby panieńskie", "Dożywocie","Zemsta" i inne. Ośmiesza wady społeczeństwa, ukazuje charakt. typy szlachty. Józef Ignacy Kraszewski - powieściopisarz historyczny, publicysta, krytyk i wydawca, dziołacz oświatowy. Twórca nowoczesnej powieści polskiej: "Stara baśń","Hrabina Cosel","Zygmuntowskie czasy","Saskie ostatki". Powieści ludowe: "Ulana", "Chata za wsiq". Teofil Lenartowicz - "limik mazowiecki". Władysław Syro -komla, Seweryn Goszczyński ("Zamek kaniowski"), Kornel Ujejski.

'"Curriculum vitae" Dramat: Stanisław Wyspiański, poeta, malarz, dramaturg, retormator teatru. Tematyka narodowowyzwoleńcza: "Wesele","Wyzwolenie","Warszawianka","Noc listopadowa","Le -gion"", antyczna, historyczna, współczesna: "Klqtwa","Sędziowie". Gabriela Zapolska - aktorka, pisarka, dramaty naturalistyczne: ""Moralność pani Dulskiej"",""lch czworo"",""Skiz"", powieści: ""Kaśka Kariatyda"", ""Sezonowa miłość"". Wł. St. Reymont - powieściopisarz i nowelista: "Ziemia obiecana"", ""Chłopi""(Nagroda Nobla), "Komediantka"". Stefan Żeromski (1864 -1925) - najwybitn. prozaik okresu. Nowele i opowiadania antypozytywistyczne: "Zmierzch"", "Siłaczka" ""Doktor Piotr"",""Rozdziobiq nas kruki, wrony..."", powieści społ.:"Lu -dzie bezdomni"", hist.: "Popioły", ""Wierna rzeka", dramaty (""Turoń").

DWUDZIESTOLECIE MIĘDZYWOJENNE

Przewrót w lit. europejskiej: Francja - G. Apollinaire, M. Proust, Nie -mcy - T. Mann, F. Kafka, Anglia - T.S. Eliot, J. Joyce ("Ulisses"), Rosja -W. Majakowski, S. Jesienin, B. Pasternak. W Polsce odzyskanie niepodległości radykalnie zmienia charakter i funkcję literatury -zanik wqtku narodowowyzwoleńczego, tematyka codzienności, język potoczny, nowe kierunki w sztuce i lit.: futuryzm, ekspresjo -nizm, dadaizm, surrealizm. Grupy poetyckie: "Skamander" w Wa -rszawie: Julian Tuwim ("Do krytyków","Prośba o piosenkę","Pog -rzeb prezydenta Narutowicza", "Do prostego człowieka", "Miesz -kańcy"), J. Iwaszkiewicz, J. Lechoń, A. Słonimski, K. Wierzyński. Grupa nie eksperymentuje z językiem poetyckim, uprawia twór -czość zaangażowana w probl. polityczna i społ. kraju. "Awangarda" w Krakowie: Tad. Peiper, Julian Przyboś (""Z Tatr","Lipiec","Odjazd z wakacji") - nowy program języka poetyckiego: liczne metafory, intelektualizm, dyscyplina słowa, swoboda wersyfikacyjna. Futu -ryśd: Bruno Jasieński ("Słowo o Jakubie Szeli"), Tytus Czyżewski, Anatol Stern, Stan. Młodożeniec. Eksperymentuję z językiem poezji, program "3M" (miasto, masa, maszyna). Poeci poza grupami: Leopold Staff ("Kartoflisko","Wysokie drzewa","Lipy","Ars poetica"), Bolesław Leśmian ("W malinowym chruśniaku","Dusiołek","Urszula Kochanowska","Trupięgi") - fantastyka, ludowość, neologizmy, Maria Pawlikowska - Jasnorzewska ("Miłość", "Nike", "Barwy narodowe"), Józef Czechowicz ("Przez kresy"), Władysław Bro -niewski - kontynuator romantycznej tradycji niepodległości na -rodowej i sprawiedliwości społecznej ("Młodość", "Elegia o śmierci