K �jna DIALEKTY POLSKIE7892

101

wieekieh: Falęcin chełmiński. Fali szewc radziejowski. Fałkowo || Falk nowo iławski, Falk brodnicki, Falmierowo wyrzyski oraz na śląsko-wielkopolskim pograniczu Falmirowice opolski. Fałkowice opolski. Fałkowo || Chwał-kówko gnieźn., Bogufalóto ostrow. wkp. (por. SM).

Gwarowe postaci nazw miejscowości, zwłaszcza utworzonych od nazwisk ludzi, którzy z nazwiskiem uformowanym według zasad swego dialektu mogli wywędrować na tereny innego dialektu, nie zawsze ściśle wyznaczają zasięgi dawnych cech dialektalnyeh. W naszym jednak wypadku skupienie nazw z rdzeniem w postaci Fał- (zob. 3C) oraz skoncentrowanie ich odpowiedników z zachowaniem Chwał- (zob. 3D) na terenach, które nie miały przejścia yw = - yv ^ yf, jest. dosyć wymowne, bo odzwierciedla przekonująco dawne zróżnicowanie dialektalne. Upowszechniony w języku ogólnopolskim wielkopolski typ zachowywania Chwał- oddziaływał w silnym stopniu na usuwanie wschodniopolskiego f ^ yf względnie powodował ustalanie się nowych nazw tylko z Chwał- (np. na ziemiach zachodnich). Tą drogą ustaliło się wiele nazw typu Chwał- na terenie formowania się dialektu małopolskiego, gdzie dawniej panowały w szerokim zakresie i w znacznej mierze utrzymują się do dziś nazwy typu Faliszo-wice, Faliszęace itp.

Proces przejścia a zwłaszcza związane z nim ustalenie się w wy

niku redukcji grupy yf fonemów [f] [f'], por .fali ‘chwali’ : tali; fali ‘chwiali’ : vali\ Fał: fał; val: val itd. (Becz), stanowi bardzo ważne ogniwo w rozwoju fonologicznym polszczyzny. Na skutek tego bowiem w dialekcie małopolskim i mazowieckim powiększył się zasób fonemów spółgłoskowych o [f] i [f'] i nastąpiło powiązanie ich z [v] [v] w obrębie korelacji dźwięczności, jaką objęte były wszystkie fonemy zwarte i szczelinowe z wyjątkiem [/]. Po całkowitym uszezelinowieniu w i x>rzejśeiu yw '=i%v ^ yf przedstawiony na s. 80 zasób i system fonemów spółgłoskowych zmienił się na:

l l f r

Na Kaszubach i w Wielkopolsce jednak pozostał jeszcze dłuższy czas stan^- system fonemów — bez [f] i z zachowaniem dwuwargowego w — czego wyraziste ślady znalazły odbicie w następnych dwu cechach dialektalnyeh: