K �jna DIALEKTY POLSKIE78946

114

(KarO 58) i podhalańskie wraz z przyległymi gwarami zachodmospiskimi (SobA m. 1). Taki sam stan zachował się w przeważnej części gwar czeskich i słowackich.

Towarzyszące akcentowi inicjalnemu zjawisko występowania akcentu pobocznego, który w wielozgłoskowych wyrazach pada z reguły na zgłoskę przedostatnią (GH 03) doprowadziło z czasem — na terenach polskich przypuszczalnie w XVIII ścieku (Tur 8) — do ustalenia się akcentu paroksytonicznego, które dokonało się poprzez wzmocnienie akcentu pobocznego na zgłosce przedostatniej, a zepchnięcie do roli akcentu pobocznego dawniej ustalonego akcentu inicjalnego. Proces ten objął pize-ważną część obszarów polskich, a także rozszerzył się na przy ległe gwary laskie oraz na gwary wschodniosłowaclde.

§ 36. Zanik interwokalicznego j i spłynięcie się samogłosek w bolał śę, stajaćgrałeś; rozumeię

Procesy zanikania interwokalicznego j i wywołanego tym spływania się samogłosek należą do zjawisk powszechnych. W niektórych jednak wyrazach czy typach morfologicznych realizacja tej tendencji natrafiała na przeszkody (np. nie uległy ściągnięciu formy dajesz daje-, -poznajesz poznaje, aby nie doszło do identyfikacji z formami dokonanymi dasz da, poznasz pozna), co nieraz znacznie opóźniało te procesy lub ograniczyło je terytorialnie.

Xa polskim terytorium językowym obok konsekwentnie przeprowadzonego wypadnięcia interwokalicznego j i ściągnięcia samogłosek w typie śać, lać, vać, yfać dialektalny charakter przybiera ten proces w formach wyrazów boiać śę, boiał śę oraz stoiać, stoiał, stoieli. Zanik j i ściągnięcie samogłosek w tych formach dokonało się na Śląsku i w Małopolsce po Lublin, Puławy, Radom, Łódź, Koło, Jarocin i Rawicz 22B (zob. MAGP 96, 97, Dej 42, 43). Wyspy z formami ściągniętymi między Gostyniem a Kościanem, kolo Włodawy i koło Sokółki oraz często spotykane oboczności słoiać || stać, jak też fakt upowszechnienia się ściągniętych form w gwarach nowszych i na ziemiach zachodnio-północnych można uważać za wyniki wpływu języka ogólnopolskiego. Kie bierzemy tu pod uwagę form bezokolicznika dałaś, fstajać, wytworzonych na miejscu davać, fstarać przez analogię do tematu praes. dai-ę, daj-ę, fsiaj-ę, fstaj-ę.

Biorąc pod uwagę fakt występowania form bat se, stali w gwarach czeskich i słowackich, a brak ściągnięcia w dłuż. stojaś, stajach, stojał, bójaś se, głuż. bojeć so, stojeć (tk stajać) można przyjąć, że ściągnięcie bojati sę, stajali, w bali se, stali dokonało się w dialektach zachodniosło-wiańskich sięgając od południa po źródła Kysy, środkową Pilicę oraz górny Wieprz i San. Schematycznie wyznacza te przypuszczalne zasięgi linia 22A.