K �jna DIALEKTY POLSKIE78964

162

1255 r., Jasiona, Jasona za SG III, dziś Jasiona brzask.), Gliwic (Jesiona dziś Jasiona), Rybnika (Ieyko de Ieylcomjcz 1.386 dziś Jajkowice rylm.), Pszczyny (Gerzebcoicicz 1349 dziś Jarząbkowice), Białej (Oesenila XIV dziś Jasienica) ogarnięta była w przeszłości procesem wymiany ja- je-(ibid. 104).

Nic możemy jednak lini 28E w całej rozciągłości uznać za izoglosę dawnego przejścia ja- ^je- (MAGP 581, kom. s. 130), choć jej wschodni odcinek niewątpliwie wyznacza zasięgi schematyczne pierwotnego i częściowo jeszcze dzisiejszego zasięgu zjawiska. Zachodnia część tej izoglosy (znaczona nie jak linia., lecz jak cień tej linii z grubych kresek) wyznacza być może nie granicę przejścia ja-^ je-, lecz zasięgi wsi, których nazwy bywały sporadycznie, zapisywane przez Je- żarn. Ja-. Nie jest wykluczone, że powodem zastępowania Ja- j>rzez Je- był w Wielkopolsee, a zwłaszcza na Śląsku „wpływgrafiki i substytucji niemieckiej, przegłaszająeej ^ c” (RospPr 135) względnie wpły wy języka czeskiego, który w ciąga XII wiekn dokonał wymiany V w L np. Jene, Jenik, jehnł, jesthib, Jestfebie. na jevć (Trav 73).

W oparciu o przytoczone przesłanki chyba słusznie uważa się przejście ja- w je- za „dialektyzm poza wielkopolski’’ (RospPr 135), zwłaszcza gdy zważymy, że np. w 1653 zapiskach rot poznańskich z lat 1386—1445, dokonanych przez 57 pisarzy, na około 2000 wyrazów pospolitych i nazw z ja- są tylko trzy przykłady (zy er autem, Syeratem, gegnyeszka) u pisarza. (21) zdradzającego cechy pozawielkopolskie, a w rękopisach pierwszej połowy XVI wieku zjawisko zastąpienia ja- przez je- nie wystąpiło poza zgodną ze stanem ogólnopolskim formą Drzewa Jeszionowego i liiperpo-prawną formą Jan Gyasziersky zam. Jezyersky (Barg 28, 32).

Zbliżenie & do e i wywołane tym przejście ja- w je- spotykamy w zapisach nazw słowiańskich na terenie Mcklc-mbnrgii: talia Germari (*jaro-mir-)- (1177). Germerstorp 1230, Ghcrern (1297), Jerezlaus 1271 itd. (zob. Jeż 139 —11 i m. 4). Niemieckie zapisy nazw z nagłosowym Je-: Germerstorp, Gherem (*jaromirb. *jaromjb) sięgają tak samo daleko na zachód jak zapisy z Re- zam. Ra-: Rem, Retlcrsdorp, Rederin (por. Jeż I. m. 3 i 4), co przemawiałoby przeciw argumentowi, że przejście ja- te je- było późniejsze niż wymiana ra- na re- (St 21).

Podobnie przedstawia się sprawa wymiany w grupie ra-.

§ 47. Przejście nagłosowego ra- w re-

Przejśeic a w przednie a i następnie zidentyfikowanie go z e w nagłosie po r utrzymało się do dziś w kilku wyrazach o dość różnych zasięgach. W wyrazie rek sięgają rezultaty tej wymiany po Noteć, Wąbrzeźno,