K �jna DIALEKTY POLSKIE752

g^h; szerzy się zakres upowszechniania 1. sg. praes. -?n: przenoszenie końcówki -ovi ilo loc. sg.; ild.), w okresie gdy odepchnięte przez Węgłów od południa plemiona czesko - słowackie nawiązały ponownie i pogłębiły kontakty z pozostałymi plemionami zachodniosłowiańskimi. Kontakty te na pewno nie były całkowicie zerwane w poprzednich okresach, o czym mogłoby świadczyć to, że po rozbiciu przez Karola Wielkiego na początku IX wieku Awarów państwo wielkomorawskie pod rządami Mojmirydów objęło nie tylko ludy dzisiejszej Czechosłowacji, Łużyc, północnych Węgier i północnej Austrii, ale sięgnęło też na Śląsk i do kraju Wiślan (zob. m. Y). O wczesnej penetracji elementu czeskiego na tereny serbołużyekie świadczy występowanie ceramiki typa praskiego wzdłuż Łaby, która mogła stanowić szlak słowiańskiego prądu osadniczego, skierowanego z Czech na północ (Łow II 336). Gdy osadnictwo czeskie, przekroczywszy od południa Góry Łużyckie, zetknęło się z Miśnianami, a potem nawiązało kontakty z Łużyczanami (dziś Dolnymi), ściślejsze współżycie tych dwu ugrupowań plemiennych mogło wzmacniać i przyspieszać rozwijanie się także na obszarach serbołużyekich takich paralelnycli ezesko-łużyckich innowacji, jak przejście j' . z' (cuzy, saza, na noże): zanik nosowośei (milka, rulca, głuż. mjaso, pjaty, dłuż. miso, pity)-, przejście g - h w głnż. ■noha. hora od XII a ieku.

Zarysowanie się odrębności grupy językowej czesko-słowackiej wywołane upowszechnieniem metatezy typu południowosłowiańskiego nie oznaczało, że dialekty pozostałych plemion zachodniosłowiańskich tworzyły w tym samym okresie (YUI— IX w.) wspólną i jednolitą leehicką grupę językową. Przodkowie serbołużyekich i lechickieh Słowian zachodnich byli geograficznie sobie bliżsi i przez to ściślej ze sobą współżyli i kontaktowali sic niż z oddzielonymi przez Sudety i Karpaty plemionami czesko-słowaektmi, co niewątpliwie stało się jednym z powodów wczesnego i późniejszego ustalania się na całym zajmowanym przez nic-h terytorium podobnych, wspólnych czy paralelnych tendencji rozwojowych, ale to jeszcze nie znaczy, że w najwcześniejszym okresie Łużyczanie należeli do lechickiego kompleksu językowego (Rud II 177). Już bowiem w okresie poprzedzającym metatezę grup typu tort, tolt oraz tuż po dokonaniu się tego procesu, ale jeszcze przed rozłożeniem zgłoskotwórczyeli sonantów (skoro wólko nie dało *u-loka) wytworzyły się następujące wyróżniające zespół dialektów łużyckich właściwości:

1. utrzymanie tolt i wymiana jego w tlet, która przeciwstawiała dialekty serbołużyekie zarówno zachodmolechickim z przejściem tell w tolt i następnie w tlot, jak też czesko-słowaekim z wymianą telt w tUt-,

2. przejście tort w troi, a nie w trat jak w sąsiednich dialektach czeskich, ani w tarł j| troi (zależnie od stosunków intonacyjno-akeentowych, zob. 66) jak w dialektach lechickieh;