K �jna DIALEKTY POLSKIE7894

103

§ 10. Przejście końcówki gen. sg. -ego w -ewo; zwężenie -o w -eg6

Przejście końcówki gen. sg. ni., n. odmiany zaiiiikowo-przyiniotniko-wej -ego, która w gwarach słowińskich i północnokaszubskich przeszła w -ewo: tern dobrem. od-oleic-o, norew^o, Lor 519, tewVo, rew-a, do-brew^o Lor 924 itd., a także ubocznie w Studzienicach pow. bytów.: teue sueue || trejegye, snejcgue MAGP 484 można tłumaczyć w ten sposób, że silnie zlabializowane o po g przeszło w no z wyrazistym n. które zostało utożsamione z dwuwargowym w. często zastępowanym jak widzieliśmy przez ij, więc -ego -eg‘-o -egno ^ •egwo. i następnie nastąpiła redukcja g w tak utworzonej grupie spółgłoskowej gir. Być może przed tą redukcją nastąpiło opuszczenie zwarcia w g (-egwo ^ -eh ten . -ewo) skoro w Sławo-szynie, Sulicieach i u Cejnowy spotykamy -eho (Lor. 924). czego nie musimy tłumaczyć „skutkiem słabej artykulacji interwokalieznego •«, które zeszło w ten sposób do zwykłego przydeehu" Lor 924, lecz redukcją grupy -ehwo przez opuszczenie w, a nie kontynuantu g.

W gwarach wielkopolskich po Ostrów, Kalisz, Turek, Koło, Inowrocław, Bydgoszcz i Złotowo (por. MAGP 223—225) — z wyjątkiem Kramsk, Podmokli i Dąbrówki, gdzie utrzymuje się końcówka -///, -yk (GruchKr 81), dokonało się zmorfologizowane zwężenie -wygłosowego -o w końcówce -egó, wywołane być może silniejszą labializaeją -o. Wyodrębnienie na skutek niej u było na Kaszubach tak wyraziste i podobne do te, że się z nim zidentyfikowało.

§ 11. Uproszczenie systemu opozycji s z o 5 : $ £ &§ : ć & 6 3 przez redukcję jednego z tych szeregów

Uproszczenie systemu korelacji: zębowych s z c .7 : dziąslowych 5 i ć pałatałnych ś ż ć 3, przez zredukowanie jednego z tych szeregów wiąże się ściśle i przede wszystkim z faktem ustalenia się obok s z a 3 oraz S i (• § trzeciego szeregu: pałatałnych ś ź ć 3. Dwie pierwsze głoski tego szeregu, tzn. 6 i, powstały w ramach lechickiego miękezenia wszystkich spółgłosek przez samogłoski przednie oraz f i J. (jeśli nie przeszło ono w l). Miękczenie to musiało być wcześniejsze od przegłosu *ć, c, eT. W przeciwnym bowiem wypadku wytworzone na miejscu tych samogłosek tylne a, <i, o nie mogłyby zmiękczyć poprzednich spółgłosek. Po przegłosie *£, ę, e, na 'a, 'ą, 'o miękkie ś i stały się fonemami, ponieważ ich nuękkość niezależna była od następstwa samogłoski przedniej i spełniała funkcję różnicowania wyrazów% np. śadła : sadła; śądą 'siądę* : #<fjM 'sądzę’; źoła : zola itd. Uzupełnienie tego szeregu pałatałnych głoskami <’■ 3 dokonało się w drugiej połowie lub pod koniec XII wieku t.Rozw I 192). kiedy to powstałe