larsen0217

10. Czynność serca 217

5 Metabolizm

mięśnia sercowego

Najważniejszą rolą krążenia wieńcowego jest zaspokojenie zapotrzebowania energetycznego serca. W warunkach fizjologicznych metabolizm mięśnia sercowego i przepływ wieńcowy są ze sobą s'cis1e związane. Zmiany jednej wielkości prowadzą natychmiast do zmian pozostałych, to znaczy, że przepływ wieńcowy dostosowuje się na drodze autoregulacji do każdej zmiany zapotrzebowania serca na materiały energetyczne. Przy tym wielkość przepływu wieńcowego zależy przede wszystkim od zapotrzebowania mięśnia sercowego na tlen, a tym samym od czynników, które je określają.

5.1 Źródła energii dla serca

W warunkach fizjologicznych zapotrzebowanie energetyczne serca jest pokrywane wyłącznie z przemian tlenowych glukozy, kwasu mlekowego. wolnych kwasów tłuszczowych, kwasu piro-gronowego i ciał ketonowych. Dostarczanie energii uzyskanej na drodze beztlenowej glikolizy jest możliwe tylko przez krótki okres. Substraty dostarczające energię mogą się wymieniać między sobą, ale do ich rozkładu zawsze jest niezbędny tlen dostarczany z krwią z krążenia wieńcowego.

Pobór tlenu z krwi wieńcowej już w spoczynku jest bardzo duży, dostrzegalny przy bardzo niskim wysyceniu tlenem 20-30% w kiwi żylnej zatoki wieńcowej i dlatego przy wzroście zapotrzebowania na tlen nie może już ulegać dalszemu istotnemu zwiększeniu. Z tego względu, gdy rośnie zapotrzebowanie serca na tlen, musi się także zwiększyć przepływ wieńcowy. Ta zależność nazywana jest autoregulacją przepływu wieńcowego.

J Autoregulacja oznacza „automatyczne" dostosowanie wielkości przepływu wieńcowego do aktualnego zapotrzebowania metabolicznego mięśnia sercowego.

w spoczynku wynosi 8-12 ml/min/100 g masy mięśnia sercowego,

- różnica zawartości 0₂ we krwi tętniczej i żylnej w krążeniu wieńcowym wynosi ok. 11 %.

W czasie dużego obciążenia wysiłkiem fizycznym zapotrzebowanie mięśnia sercowego na tlen rośnie 4-5-krotnie. Istotne zwiększenie podaży tlenu do serca następuje przede wszystkim poprzez odpowiednie zwiększenie przepływu wieńcowego.

5.2.1 Czynniki wpływające na zapotrzebowanie mięśnia sercowego na tłen

Głównymi czynnikami określającymi wielkość zapotrzebowania na tlen są parametry hemodynamiczne (tab. 10.1); oprócz nich występują także czynniki o mniejszym znaczeniu.

Te główne wyznaczniki mają szczególnie duże znaczenie kliniczne, gdyż mogą na nie wpływać podawane anestetyki, leki krążeniowe i różne rodzaje znieczulenia oraz bodźców w czasie operacji. U pacjentów z chorobą wieńcową może wystąpić zachwianie równowagi pomiędzy podażą a zapotrzebowaniem serca na tlen (zob. rozdz. 16 i 46).

Częstość akcji serca. Częstość akcji serca ma decydujące znaczenie dla ilości tlenu zużywanego przez mięsień sercowy.

I Przyspieszenie akcji serca zwiększa zapotrzebowanie na tlen, a zwolnienie je zmniejsza.

Przy bardzo dużych częstościach akcji serca zapotrzebowanie na tlen może wzrosnąć tak bardzo, że przekroczy możliwości dostosowania się przepływu wieńcowego i dochodzi do spadku kurczliwo-ści. Dodatkowo skrócenie okresu rozkurczu

Tabela 10.1 Czynniki określające wielkość zapotrzebowania mięśnia sercowego na tlen

5.2 Zapotrzebowanie

mięśnia sercowego na tlen

Pobór tlenu przez serce w spoczynku jest bardzo duży:

- zapotrzebowanie mięśnia sercowego na 0₂

Główne wyznaczniki (major determinants)

-    częstość akcji serca

-    kurczliwość lub inotropia

-    podatność ścian mięśnia sercowego

Wyznaczniki o mniejszym znaczeniu (minor determinants)

-    podstawowy metabolizm mięśnia sercowego

-    energia aktywacji elementów kurczliwych

-    zewnętrzna praca serca