larsen0261

12. Gazy krwi 261

Wdechowe stężenie 0₂. Jeżeli zmieni się wdechowe stężenie 0₂, jednakowo zmieni się pęcherzykowe p0₂: zwiększenie wdechowego stężenia 0₂ spowoduje zwiększenie pęcherzykowego p0₂ i odwrotnie. Ma to duże znaczenie w praktyce klinicznej, gdyż w przypadku hipowentylacji pęcherzykowe p0₂ szybko może wzrosnąć na skutek dostarczenia 0₂, tzn. zwiększenia jego stężenia wdechowego, i to niezależnie od wielkości chwilowej wentylacji pęcherzykowej.

I W przypadku hipowentylacji, zwiększenie wdechowego stężenia 0₂ o 10% powoduje wzrost pęcherzykowego p0₂ o ok. 64 mmHg, przy założeniu, że wszystkie inne czynniki się nie zmienią.

Na hipoksemię powstałą wskutek występowania domieszki krwi żylnej w płucach można korzystnie wpływać, w obrębie określonych granic, poprzez zwiększenie wdechowego stężenia 0₂.

Zużycie 0₂. Jeżeli wzrasta zużycie tlenu, musi się również zwiększyć wentylacja pęcherzykowa, tak aby pęcherzykowe p0₂ utrzymane było w granicach normy. Jeśli natomiast zużycie 0₂ zmniejsza się, konieczne jest odpowiednie zmniejszenie wentylacji pęcherzykowej. Na zależności te należy zwrócić uwagę także u znieczulonego pacjenta, ponieważ podczas znieczulenia zużycie 0₂ zazwyczaj się obniża.

Wentylacja pęcherzykowa. Pomiędzy pęcherzykowym p0₂ a wentylacją pęcherzykową występuje hiperboliczna zależność. Jeżeli wentylacja wzrasta, pęcherzykowe p0₂ zbliża się asymptotycznie do wdechowego p0₂, jednakże nigdy go nie osiąga. Podczas zwiększonego oddychania efekt ten jest jednak stosunkowo nieznacznie wyrażony (maksymalny wzrost p_A0₂ do ok. 140 mmHg podczas hiperwentylacji). W przeciwnym razie przy zwiększającej się hipowentylacji pęcherzykowe p0₂ obniża się znacznie i osiąga wartość zero jeszcze przy zachowanej minimalnej wentylacji pęcherzykowej.

Pojemność minutowa serca. Rzut serca nie ma bezpośredniego wpływu na pęcherzykowe p0₂. Jednakże nagły spadek pojemności minutowej serca wywołuje przemijający wzrost pęcherzykowego p0₂, ponieważ w wyniku zmniejszonego przepływu krwi przez płuca, mniej 0₂ może się do niej przemieścić. W dalszym jednak przebiegu kompensacyjnie więcej tlenu jest uwalniane do tkanek i p0₂ mieszanej krwi żylnej się obniża. Odpowiednio więcej tlenu w płucach może przedostać się do krwi, a więc pęcherzykowe p0₂ znowu się normalizuje.

Efekt stężenia. Dostarczenie rozpuszczalnych gazów, np. podtlenku azotu, może przemijająco zmienić pęcherzykowe p0₂. W początkowej fazie duże ilości N₂0 przemieszczają się z pęcherzyków płucnych do organizmu, natomiast znacznie mniej gazu przedostaje się z organizmu do pęcherzyków. Z tego powodu pęcherzykowe p0₂ (i pC0₂) przemijająco wzrasta. Odwrotnie, podczas przerwania podawania N₂0 duże ilości gazu opuszczają organizm i zostają zastąpione niewielkimi ilościami azotu. Podtlenek azotu przedostający się do pęcherzyków płucnych rozcieńcza 0₂ i C0₂: pęcherzykowe p0₂ (i pęcherzykowe pC0₂) przemijająco spada. Poprzez zwiększenie wdechowego stężenia 0₂ można w tej fazie zapobiec hipoksemii.

2.1.4 Pęcherzykowo-tętniczy gradient p0₂

Mieszana krew żylna z p0₂ ok. 40 mmHg wpływa do naczyń kapilarnych płuc i na skutek dużego spadku p0₂ o 50-60 mmHg jest wysycana 0₂. W przypadku prawidłowej pojemności minutowej serca czas przepływu erytrocytów przez naczynia kapilarne wynosi 0,7 s, jednakże już w spoczynku w ciągu 0,2-0,3 s osiągnięta zostaje równowaga pomiędzy p0₂ pęcherzykowym i p0₂ w płucnych naczyniach włosowatych. Dlatego w razie wysiłku lub w zaburzeniach czynności płuc obecna jest wystarczająca rezerwa czasowa na wymianę gazową.

Po wymianie gazowej przez błonę pęcherzykowo-włośniczkową nie występuje jednak wyrównanie ciśnień parcjalnych pomiędzy pęcherzykami a krwią tętniczą, lecz powstaje różnica (zależna od wieku). Wynosi ona u młodego człowieka ok. 15 mmHg, a u zdrowej starszej osoby ok. 37,5 mmHg. Ten gradient p0₂ jest wywołany przez domieszkę krwi żylnej; określa się ją jako przeciek fizjologiczny. W przypadku śródpłucnego przecieku fizjologicznego można wyróżnić dwie części składowe;

-    niewielkie połączenia naczyń żylnych z tętniczymi, które powodują mieszanie się krwi nieu-tlenowanej z utlenowaną.

-    niewystarczające wysycenie wskutek niejednolitego stosunku wentylacja/perfuzja w płucach.

Przeciek anatomiczny natomiast to określenie krwi żylnej, która omija płuca i wpływa bezpośrednio do naczyń tętniczych, np. krew z żył oskrzelowych lub naczyń wieńcowych.