logika13

H. P. Grice

czenia wyrażenia, które jest nosicielem tego implikowania, implikacja konwersacyjna nie jest .składnikiem konwencjonalnego znaczenia wyrażenia. Choć nie jest wykluczone, że to, co niejako zaczyna życie w roli implikowania konwersacyjnego, z czasem staje się konwencjonalne, domniemanie,' że tak jest w danym przypadku, wymaga specjalnego uzasadnienia. Tak więc przynajmniej w punkcie wyjścia implikacje konwersacyjne nie stanowią części znaczenia wyrażeń, z których używaniem są związane.¹ '

(4)    Ponieważ prawdziwość implikacji konwersacyjnej nie jest warunkiem prawdziwości tego, co zostało powiedziane (to co powiedziane może być prawdą, podczas gdy to, co implikowane, jest fałszem), implikowanie nie jest wyrażane za pomocą tego, co zostało powiedziane, a wyłącznie za pomocą takiego właśnie sposobu powiedzenia tego.

(5)    Ponieważ wykrywanie implikowania konwersacyjnego polega na ustalaniu, co należy przyjąć dla zachowania założenia, iż Zasada Kooperacji jest respektowana, a. bywa, że dopuszczalne są tu rozmaite wyjaśnienia, więc w przypadkach tego rodzaju implikacja konwersacyjna jest alternatywą wszystkich takich wyjaśnień; jeśli przy tym ich lista pozostaje otwarta, implikacja ma charakter niedookreślony. Wydaje się, że wiele faktycznych implikacji ma taki właśnie charakter.

przełożyła Barbara Stanosz

¹ Zauważmy,-że termin ,,implikacja” i terminy pochodne używane są tu w znaczeniu całkiem różnym od tego, jakie z terminem „implikacja” wiąże się w rachunku zdań. (Przyp. tłum.)

(D. Davidson, G. Harman (red.): The Logic of Grammar, Dickensón Publishing Co., 1975)

Paul Ziff

Języki naturalne i formalne

W myśl powszechnego dziś poglądu logika formalna jest pewnego rodzaju językiem. Sformułowanie tego poglądu może być słusznie uważane za znaczące osiągnięcie współczesnych badań logicznych i lingwistycznych. Istnieje jednakże stanowisko', zgodnió z którym logika formalna nie jest po prostu rodzajem języka, lecz idealną i prawidłową formą języka, wzorcem, wobec którego twory ewolucyjne zwane „językami naturalnymi’* są — w najlepszym przypadku — niedoskonałymi przybliżeniami. Z tego stanowiska język naturalny, taki jak angielski, wygląda nieuchronnie tak, jakby w nim wszystko przewrócono do góry nogami. Jednakże świat odwrócony do góry nogami widzi ten, kto sam stoi na głowie.

Charakterystyczne dla języka formalnego są: precyzyjnie określony zbiór wyrażeń oraz rozmaite precyzyjne reguły manipulowania wyrażeniami, łączenia i interpretowania wyrażeń. W konsekwencji logika formalna i języki formalne zdają się mieć — w przeciwieństwie do języków naturalnych — niewątpliwe walory precyzji i jasności. Jednakże walory te są nabyte za pewną cenę: ceną jest tu zupełna bezużytecznóść języków formalnych jako języków służących do porozumiewania się w świecie, w którym żyjemy.'

Dla użycia języka charakterystyczny jest fizyczny przekaż między różnymi organizmami o złożonej strukturze, zachodzący w równie złożonej sytuacji. Ponieważ skłonny jestem myśleć o mówcy i słuchaczu jako o pewnego rodzaju automatach (raczej organicznych niż mechanicznych), w ten sposób będę o> nich mówił. Automat-mówca wysyła pewien zbiór danych językowych transmitowanych akustycznie do słuchacza. Pewien podzbiór tych danych jest odbierany i stanowi sygnał wejściowy automatu--słuchaeza.. Ogólnie rzecz biorąc, słuchacz może odebrać

115