M012

We wszystkich wymienionych wypadkach specjalnych prób zwrotności z wyjątkiem tatnicj należy zastosować wszystkie wskazania, jakie wyszczególniono w odniesieniu do óby cyrkulacji (p.9.7.5). Próby sterów strumieniowych należy natomiast wykonać według (stępujących wskazań [171, 147, 165]

sprawdzić funkcjonowanie sterów uruchamiając je i zatrzymując ze wszystkich stano wisk sterowania;

—    przeprowadzić próby obracania statku zatrzymanego i ustawionego na kursie przeciw nym do kierunku wiatru, wykonując zwroty o 90° w prawo i w lewo oraz porównująi okresy trwania tych zwrotów; podczas tego testu należy zastosować pełną moc steru,

—    przeprowadzić próbę sterowania przy prędkości w granicach 3,0 do 6,0 węzłów na statku ustawionym przeciwnie do kierunku wiatru, wykonując zwroty w prawo i w lewo wielkości 20°; zasady wykonania testu są identyczne z próbą wężową (p. 9.7.1), a więi zmiana kierunku pracy steru następuje w momencie zmiany kursu o 20°;

—    podczas próby sterowania należy mierzyć i notować momenty zmiany kierunku pracy steru, momenty osiągnięcia zmian kursu o 20° oraz momenty osiągnięcia maksymalnych odchyleń od kursu początkowego; odnotowanie kursu maksymalnie różnego od 20° pozwala określić kąt bezwładności sterowej (tzw. kąt przeniesienia);

—    na statkach specjalnych, na przykład promach, wskazane jest wykonanie próby sterowania podczas ruchu wstecz;

—    ostatnim etapem prób jest określenie efektywności steru strumieniowego przy różnych prędkościach statku; w tym celu można posłużyć się okresem potrzebnym do wykona nia zwrotu o kąt 20° lub metodą pomiaru prędkości kątowej osiągniętej po wykonaniu zwrotu o 20 lub 30°; niezależnie od zastosowanej metody próby należy kontynuować na biegach naprzód i wstecz przy prędkościach kolejno zwiększanych o 1,0 węzeł, począwszy od statku zatrzymanego, a kończąc na prędkości, przy której dostrzegalne są jeszcze reakcje. Efektywność steru strumieniowego jest procentowym stosunkiem wielkości obserwowanej przy kolejnych prędkościach do wielkości pomierzonej na statku zatrzymanym. Wyniki obserwacji można przedstawić graficznie tak, jak wskazano to w gómej części rys. 2.24. Taka metoda zapisu gwarantuje eliminację błędów przypadkowych.

10. Informacje o manewrowności i szkolenie manewrowe

10.1.    Informacje o manewrowności

10.1.1.    Stronica “Dane manewrowe” w dzienniku okrętowym

Tekst Zarządzenia nr 95 z dnia 23 maja 1963 r. b. Ministerstwa Żeglugi zamieszczony w całości w każdym dzienniku okrętowym zobowiązuje między innymi do wypełnienia wszystkich rubryk stronicy zatytułowanej “Dane manewrowe”, tym samym więc nakłada obowią zek wykonania minimalnego zakresu prób rzeczywistych i rejestracji danych obejmujących

—    średnicę cyrkulacji taktycznej wyrażoną w dowolnych jednostkach długości (metry, kable, mile morskie) lub w długościach statku; wobec nieuściślenia wymogu w zakresie prędkości początkowej, kierunku zwrotu i kąta wychylenia steru, a także stanu zultulo wania statku, w praktyce zapis dotyczy zwykle prędkości CN-morska na statku pod balastem oraz skrajnego wychylenia steru; w wielu wypadkach praktykuje się rów noczesne odnotowywanie średnic cyrkulacji w lewo i w prawo;

—    prędkości statku wyrażone w węzłach oraz odpowiadające im liczby obrotów śruby napędowej na minutę dla CN, PN, WN i BWN dla statku załadowanego i w stanie balastowym;

—    minimalną prędkość, przy której statek zachowuje jeszcze sterowność przy bezwictrz nej pogodzie (p. 4.1.12); hasło to również nie jest uściślone, wobec czego zapis może dotyczyć:

-    minimalnej prędkości przy zatrzymanej śrubie napędowej;

-    dowolnie małych obrotów śruby napędowej na statkach o tłokowym napędzie paro wym, o napędzie turbinowym lub turboelektrycznym czy spalinowoelektrycznym,

-    minimalnych obrotów śruby napędowej osiągalnych na statkach o napędzie motorowym;

—    drogi i okresy zatrzymywania swobodnego (manewrem “stop maszyna") przy prędkościach początkowych CN, PN, WN i BWN dla statku załadowanego i w stanie balastowym;

—    drogi i okresy zatrzymywania wymuszonego manewrem CW przy prędkościach początkowych CN, PN, WN i BWN dla statku załadowanego i w stanie balastowym. W odniesieniu do każdego z tych manewrów wymagane jest odnotowanie okresów, jakie upływają od momentu przekazania telegrafem polecenia manewrowego CW do chwili, gdy śruba napędowa zostanie zatrzymana, ruszy wstecz i osiągnie pełne obroty wstecz. Wymagany jest także zapis kąta kursowego, o jaki odchyli się zatrzymany statek od kursu początkowego.

521